Ληστεία μετά πόνου

Φερνάντο «Πίνο» Σολάνας

Γιώργος Τσιάρας

Τρεις Αργεντίνους αγάπησα ώς τώρα πολύ στη ζωή μου - τον μακαρίτη σοφό Χόρχε Λουίς Μπόρχες, τον μεγάλο μάστορα του λόγου που μάταια προσπαθώ εδώ και χρόνια να διαβάσω στο πρωτότυπο, τον παιχταρά Μανού Τζινόμπιλι, που δύο φορές ταπείνωσε στο παρκέ την αμερικανική «ντριμ τιμ» μετατρέποντάς την σε... συντρίμ, και τον σπουδαίο σκηνοθέτη και πολιτικό της Αριστεράς Φερνάντο «Πίνο» Σολάνας, δημιουργό σπουδαίων φιλμ μυθοπλασίας όπως ο «Νότος» και τα «Ταγκό του έρωτα», που μετά την αργεντίνικη οικονομική κατάρρευση του 2001 επέστρεψε στις ρίζες του, το ντοκιμαντέρ -το μόνο είδος που μπορούσε να αποτυπώσει το δράμα του λαού του.
Μ’ αυτόν τον βασανισμένο αλλά αδάμαστο άνθρωπο, σύμβολο της λατινοαμερικανικής Αριστεράς, θα ασχοληθούμε στα σημερινά δρόμο-λόγια· και ο λόγος είναι πως τα τρία ντοκιμαντέρ που γύρισε στη δεκαετία του 2000 για τη «Μεγάλη Ληστεία» (Gran Saqueo) του δημόσιου πλούτου της χώρας του δεν παραμένουν απλώς επίκαιρα, στη μνημονιακή Ελλάδα του 2016, αλλά θα μπορούσαν να είχαν γυριστεί για εμάς...

• Ο Φερνάντο «Πίνο» γεννήθηκε το 1936 και σπούδασε θέατρο, μουσική και νομικά.

Εντονα πολιτικοποιημένος από τα φοιτητικά του χρόνια, γυρίζει παράνομα το 1968 το πρώτο του ντοκιμαντέρ «La Ηora de los Ηornos» για την αποικιοκρατία και τις χούντες της Λατινικής Αμερικής.
Το 1975 γυρίζει την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας, «Los Ηijos de Fierro».
Ενας από τους πρωταγωνιστές του δολοφονείται. Απειλές κατά της ζωής του και μια απόπειρα απαγωγής τον υποχρεώνουν να αυτοεξοριστεί στην Ευρώπη.
Επιστρέφει στο Μπουένος Αϊρες το 1983 και γυρίζει τα περίφημα «Ταγκό του έρωτα», με την υπέροχη μουσική των Κάρλος Γαρδέλ και Αστορ Πιατσόλα.
Το 1988 ακολουθεί ο «Νότος», ίσως η πιο γνωστή ταινία του διεθνώς.
Η χούντα έχει πέσει, αλλά στην πραγματικότητα παραμένει ζωντανή, έχοντας απλώς φορέσει κοινοβουλευτικό μανδύα, πίσω από τον οποίο κορυφώνεται η εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της «Σχολής του Σικάγου».
Το 1991 ο Σολάνας γράφει ένα άρθρο που μαστιγώνει αλύπητα τον εκλεκτό πολιτικό των ξένων, Κάρλος Μένεμ, για το συνεχιζόμενο ξεπούλημα της χώρας· ο Μένεμ τον μηνύει και, δύο μέρες αργότερα, δύο παρακρατικοί τον πυροβολούν στα πόδια.
Μένει ανάπηρος, αλλά συνεχίζει να κινηματογραφεί.
Ο κόσμος της Αριστεράς τον λατρεύει: το 1994 εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής Μπουένος Αϊρες με 1 εκατομμύριο ψήφους.
Γρήγορα ο «Πίνο» απογοητεύεται από την πολιτική, συνειδητοποιώντας πως το σύστημα δεν μπορεί να αλλάξει από μέσα, όσο ο κόσμος παρακολουθεί αμέτοχος.
Είναι άλλωστε η εποχή της «φούσκας», του χαλκευμένου success story της Δεξιάς.
Το 2002, εν μέσω της χειρότερης κρίσης που είδε ποτέ η Αργεντινή, ξαναπιάνει την κάμερα και βγαίνει με το μπαστούνι στους δρόμους για να συλλέξει υλικό για ένα νέο ντοκιμαντέρ που θα ολοκληρωθεί δύο χρόνια αργότερα.
Είναι η πολυβραβευμένη «Memorias del Saqueo», η «Ανάμνηση μιας Ληστείας» - ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό στη σύγχρονη ιστορία της Αργεντινής, που ξεκινά από τη λαϊκή εξέγερση και τη φυγή τού Ντε λα Ρούα με το (θρυλικό πλέον) ελικόπτερο, και στη συνέχεια κάνει ένα μακρύ, αριστοτεχνικό φλας-μπακ στο ιστορικό των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων κατ’ εντολή του ΔΝΤ και των ξένων και ντόπιων μεγαλοκεφαλαιούχων.
Απέσπασε διθυραμβικές κριτικές από κοινό και κριτική και το 2004 κέρδισε τη Χρυσή Αρκτο.

«Memorias del Saqueo», η «Ανάμνηση μιας Ληστείας» |

Στην Ελλάδα, φυσικά, η ταινία πέρασε απαρατήρητη: ασχολούμασταν τότε με πιο σοβαρά θέματα - τον «εθνικό θρίαμβο» των κοντοβράκηδων «ηρώων» στο Euro, τις φιέστες των Ολυμπιακών Αγώνων που μας χαντάκωσαν, τη Γιουρο-βύζιον κ.ά.
Οσο για τα δύο επόμενα ντοκιμαντέρ που γύρισε ο ακούραστος Σολάνας, ολοκληρώνοντας την «τριλογία της μεγάλης ληστείας», δεν παίχτηκαν καν στη χώρα μας: Το «Proxima Estacion» (Επόμενος Σταθμός) ασχολείται με την αρπαγή από τους ιδιώτες του σιδηροδρομικού δικτύου της Αργεντινής, με τις ευλογίες της κυβέρνησης, την κλοπή τροχαίου υλικού και τις μαζικές απολύσεις, για να καταλήξει σε μια ολοκληρωμένη πρόταση επανεθνικοποίησής τους.
Το «Oro Impuro» (Βρόμικο Χρυσάφι) αντιπαραβάλλει με μαστοριά τη σημερινή κλοπή του ορυκτού πλούτου της χώρας, και ιδιαίτερα των πολύτιμων μετάλλων της, από τις πολυεθνικές, με τα αντίστοιχα «κατορθώματα» των Ισπανών κονκισταδόρες του 16ου αιώνα.
Για όσους δεν το ξέρουν, Argentina σημαίνει στα ισπανικά κυριολεκτικά «χώρα του αργύρου», και Ρίο ντε λα Πλάτα -το μεγάλο ποτάμι που καταλήγει στο Μπουένος Αϊρες– σημαίνει «ποτάμι του ασημιού»...
Το 2011, δεύτερη χρονιά των μνημονίων για την Ελλάδα και έτος του μεγάλου λαϊκού «κινήματος των πλατειών», πήρα από τον «Πίνο» -που στο μεταξύ είχε επανεκλεγεί βουλευτής- μια μικρή τηλεφωνική συνέντευξη.
Τον ρώτησα για τις ομοιότητες και τις διαφορές της Ελλάδας με τη δική τους εμπειρία.
«Ειλικρινά, δεν ξέρω τι θα γίνει στη χώρα σας», μου απάντησε.
«Τα πράγματα µου φαίνονται χειρότερα για εσάς απ’ ό,τι για εμάς, γιατί είναι πιο δύσκολο να επιστρέψετε στο εθνικό σας νόμισμα… Σε κάθε περίπτωση, πρώτον, δεν πρέπει να σταματήσετε τον αγώνα κατά του ∆ΝΤ, που είναι -το έχω πει πολλές φορές– η αστυνομία και ο φοροεισπράκτορας των τραπεζών και των επενδυτικών funds.
»Το ΔΝΤ είναι όργανο οικονομικής αποικιοποίησης. Μια αστυνομία που δρα για λογαριασμό των μεγάλων επιχειρήσεων των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το ιστορικό του στη Λατινική Αμερική, τη δεκαετία του ’90, είναι μια αληθινή τραγωδία...
»Και δεύτερον, πρέπει να εμποδίσετε το δικό σας “Gran Saqueo” του δηµόσιου πλούτου. Εμείς τα πουλήσαμε όλα στους ξένους και τώρα, τόσα χρόνια μετά, ακόμη παλεύουμε να εξυγιάνουμε τις αερογραμμές µας, τους σιδηροδρόμους και τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας».

• Εχω ακόμη στ’ αυτιά μου τη στεντόρεια φωνή του, με τη χαρακτηριστική προφορά των porteῆos του Μπουένος Αϊρες:  
• «Ελληνες, μην ξεπουλήσετε, όπως εμείς, τον δηµόσιο πλούτο σας»!

Αυτές τις μέρες, με τη θέσπιση του υπερταμείου ιδιωτικοποιήσεων και του αυτόματου κόφτη δημόσιων δαπανών, θυμήθηκα ξανά τα λόγια του γερο-Αργεντίνου ήρωά μου.
Σκέφτηκα, μάλιστα, να τον ξαναπάρω τηλέφωνο – μα τι, αλήθεια, να του πω;
Οτι οι δικοί μας ντεμέκ «αριστεροί» κάνουν ακριβώς τα ίδια που έκανε στην πατρίδα του ο Μένεμ και οι επίγονοί του, αλλά σε αντίθεση με εκείνους παραδέχονται πως πρόκειται για υπηρεσιακά, αντιλαϊκά μέτρα και... πονάνε για την ψήφισή τους;
Κι αυτός, τι να μου πει; Οτι ο περήφανος αργεντίνικος λαός, μετά από 12 χρόνια σχετικής ελευθερίας, έδιωξε κακήν κακώς την Κριστίνα Κίρτσνερ και εξέλεξε στη θέση της τον ζάπλουτο δεξιό Μαουρίσιο Μάκρι, έναν άνθρωπο ταγμένο στην επαναφορά των ίδιων νεοφιλελεύθερων πολιτικών που κατέστρεψαν τη χώρα του;
Μπα, άσ’ το καλύτερα. Δεν υπάρχει λόγος να χαλάμε κι άλλο τις καρδιές μας.
Πηγή
---------------

• Για τέτοιο εκφυλισμό και λίγα παίρνετε!