Λατρεμένες offshore. «Βρες με πρώτα και μετά φορολόγησέ με!»

Εθνικού ψυχοδράματος συνέχεια… και με offshore. Η φτωχοποίηση μέσω της υπερφορολόγησης των πολλών και, απέναντί της, η επίδειξη ωμής απληστίας των λίγων πλούσιων και ισχυρών είναι απόλυτη. Είναι δε εξοργιστική, όταν η όλη εικόνα εισβάλλει βίαια στους θεσμούς της πολιτικής, χτυπώντας ευθέως το δημόσιο συμφέρον… Οχι μόνον το ελληνικό συμφέρον, αλλά την παγκόσμια πραγματική οικονομία.
Για να βάζουμε τα πράγματα στη θέση τους. Ουδέποτε στον δημόσιο διάλογο ετέθη μόνον η λογιστική διάσταση των offshore –παρ’ ότι το λογιστικό ίχνος ήταν πολύ σημαντικό για τους «καλλιτέχνες» της φοροαποφυγής στις ΗΠΑ, στο Σίτι του Λονδίνου ή στο Λουξεμβούργο.
Προκαλούσε εύλογο εκνευρισμό στη Δύση η πολιτική τους πτυχή. Ηταν γνωστή η σχέση, λ.χ., του σάχη της Περσίας, του Μάρκος των Φιλιππίνων, του Αμίν Νταντά της Ουγκάντα, του Σαντάμ Χουσεΐν, του Καντάφι και δεκάδων άλλων ηγετών, μοναρχών, ισόβιων προέδρων και δικτατόρων με τα λάφυρα και τη διαφθορά.
Εξίσου γνωστή ήταν η προστασία και η διευκόλυνση που παρείχε σε όλες αυτές τις ελίτ το επίσημο δίκτυο των δυτικών τραπεζών και των επικρατειών εχεμύθειας. Από τη δεκαετία του 1980 ήταν κοινή πεποίθηση στους οικονομικούς οργανισμούς (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ κ.λπ.) ότι η διόγκωση της νομισματικής σφαίρας και, εν συνεχεία, η παράλληλη αυτονόμησή της από τις εθνικές ρυθμίσεις δεν είχε απλώς να κάνει με κάποιο «μαύρο», αόρατο, τρομερό δίκτυο εγκληματιών και εμπόρων ναρκωτικών που πολιορκούσε τα οχυρά των εθνικών δημόσιων εσόδων.
Επρόκειτο για ένα καθ’ όλα αξιοσέβαστο, καθιερωμένο σύστημα εξουσίας το οποίο αποδεχόταν το διακεκριμένο πλιάτσικο και τη διαφθορά ως φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινής λειτουργίας του και ασπαζόταν την ιδεολογικοποιημένη άποψη ότι «οι φόροι είναι για τα ανθρωπάκια».
Η βασίλισσα της Αγγλίας, π.χ., άρχισε να πληρώνει φόρους από το 1993. Η πυραμίδα του Μπέρνι Μέιντοφ, η Long Term Capital Management, η Lehman Brothers, η ασφαλιστική AIG, η Enron του «Kenny Boy» (έτσι αποκαλούσε χαϊδευτικά τον διευθύνοντα σύμβουλο της Enron, Κένεθ Λέι, o τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους ο νεότερος) ήταν βουτηγμένες στις offshore.
Στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής οικονομίας, οι φορολογικοί παράδεισοι αποτελούσαν κοινό μυστικό με δύο χαρακτηριστικά:
  • α) ήταν λατρεμένο παιχνίδι των ελίτ χρήματος και εξουσίας,
  • β) παρείχαν ασυλία και μυστικές διευκολύνσεις στα μέλη τους ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ του 2008, οι 83 από τις 100 μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες είχαν θυγατρικές offshore και σύμφωνα με στοιχεία του Tax Justice Network του 2009, οι 99 από τις 100 μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης χρησιμοποιούσαν υπεράκτιες θυγατρικές.
Ενδεχομένως, λίγο ενδιαφέρει το ιστορικό και ο ιδεολογικός τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκαν οι offshore.  
  • Πάντως, πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πλούτου (πάνω από 13-18 τρισεκατομμύρια δολάρια) βρίσκεται «κάπου εκεί έξω», προκαλώντας παγκόσμια απορρύθμιση και μακροοικονομικές ανισορροπίες.
  • Τα συσσωρευμένα κεφάλαια στις offshore σε στενή αλληλοσύνδεση (interconnections) με τις μεγάλες τράπεζες, μαζί με την απορρύθμιση και την άκρατη ελευθερία προκάλεσαν την εμφάνιση των καινοτομιών που οδήγησαν στην κρίση του 2007-2008 των ΗΠΑ και στην κρίση χρέους της Ελλάδας το 2009-2010 και μετά στην ευρωζώνη.
Το ΔΝΤ το 2009 εξηγούσε σε έκθεσή του πώς οι offshore μαζί με τα φορολογικά συστήματα αύξησαν τις ροές του παγκόσμιου χρέους. Αλλη έκθεση του ΔΝΤ (4 Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Κατανοώντας τις χρηματοπιστωτικές διασυνδέσεις» – βλ. http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2010/100410.pdf) δείχνει το πώς η ελληνική κρίση θα επηρέαζε συστημικά τον κόσμο – παρ’ ότι η έκθεση των διάφορων funds στην Ελλάδα ήταν μικρή.
Η έκθεση αυτή στο Διάγραμμα 10, στη σελίδα 19, χαρτογραφεί τις διασυνδέσεις περίπου 100 εμπλεκόμενων χωρών.
Με έναν μαύρο κύκλο δείχνει ένα κρίσιμο σύνολο δεκαπέντε χωρών και καταγράφει τις μεταξύ τους διασυνδέσεις, παρουσιάζοντας το «καυτό» χρήμα που σχετιζόταν με το ελληνικό χρέος. Με εξαίρεση τη Γαλλία και τη Γερμανία –οι τράπεζες των οποίων ήταν βαθιά αναμεμειγμένες στο ελληνικό χρέος–, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, οι υπόλοιπες χώρες ήταν οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, τα νησιά Καϊμάν, το Μπαχρέιν, η Βερμούδα, η Νήσος του Μαν, το Τζέρσεϊ, το Λιχτενστάιν, το Γκρένσεϊ, η Ιρλανδία, βέβαια, το Λουξεμβούργο και, σίγουρα, η Ελβετία –όλες επικράτειες των offshore.
Η όλη εικόνα χαρτογραφημένη σε ένα τεράστιο, πολυπλόκαμο δίκτυο απορρυθμισμένης αδιαφάνειας που επηρεάζει την πραγματική ζωή στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική, την Ασία...
Η παράνομη φοροδιαφυγή και η θεωρητικώς εύλογη φοροαποφυγή απεικονίζονται σαν ένα ζαλιστικό ζιγκ ζαγκ, στο οποίο τελικά είναι απίθανο να διαπιστωθεί σε ποια μεριά του νόμου βρίσκονται οι offshore.
Πάντως, τον καλύτερο ορισμό της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα σε «συνεργαζόμενες» και «μη συνεργαζόμενες offshore» και ανάμεσα στη «φοροδιαφυγή» και τη «φοροαποφυγή» τον είχε δώσει ο βιτριολικός πρώην υπουργός Οικονομικών της Μεγάλης Βρετανίας, Ντένις Χίλι:
  • «Ανάμεσα στη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή, η απόσταση έχει το πάχος του τοίχου της φυλακής».
Ή όπως είχε πει το 2012 ο Βίκτωρ Ρέστης:  
  • «Δεν μπορείς να λες στους πλοιοκτήτες που έχουν έναν βαθμό φορολογικής ασυλίας σε όλο τον κόσμο “θα σε φορολογήσω”. Ναι, σίγουρα. Βρες με πρώτα!». Πηγή
-----------------

Σχόλια