Η Γαλλία σε δίνη

την

Απόστολος Διαμαντής

Με τον Μακρόν η Γαλλία κάνει μια τελευταία προσπάθεια να αποφύγει την σύγκρουση με την Γερμανία και την διάλυση της ΕΕ. Τη νίκη αυτή την διασφάλισε η μεσαία τάξη, που δεν έχει ακόμη πειστεί για την έξοδο από το ευρώ και φυσικά η συσπείρωση των αστικών πολιτικών δυνάμεων, των ΜΜΕ, των διανοουμένων και των επιχειρηματιών, που δεν ήθελαν την Μαρίν Λεπέν στην προεδρία. Δεν ήταν η ώρα της.
Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία. Η αντιπολίτευση στον Μακρόν θα είναι βίαιη, συνεχής και απόλυτη. Θα έχει μάλιστα διπλή κατεύθυνση: από το Εθνικό Μέτωπο, το οποίο βαδίζει σε μετασχηματισμό, σύμφωνα με τις δηλώσεις Λεπέν και από την αριστερά της Ανυπότακτης Γαλλίας του Ζαν Λυκ Μελανσόν. Ο Μακρόν θα βρεθεί μεταξύ δύο πυρών και η θητεία του προβλέπεται να είναι θυελλώδης.
Οι πρώτες δηλώσεις των αντιπάλων του δεν αφήνουν καμία αμφιβολία. Ο εκπρόσωπος της Ανυπότακτης Γαλλίας Αλέξις Κορμπιέρ δήλωση πως «οι Γάλλοι θα πληρώσουν πολύ ακριβά την επιλογή τους» και πως «η προεδρία Μακρόν θα τελειώσει πολύ άσχημα». Ο ίδιος ο Μελανσόν αποκάλεσε την νέα προεδρία Μακρόν «πραγματικά αξιοθρήνητη» και κάλεσε τους Γάλλους να αντισταθούν στα σχέδια του νέου προέδρου.
Η Μαρίν Λεπέν, παρότι έχασε, με το 34% βάζει υποθήκη τόσο για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, όσο και για την επόμενη προεδρία και δήλωσε πως το ΕΜ θα μετασχηματιστεί και θα διεκδικήσει τη νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Όλα αυτά σημαίνουν πως το πρόγραμμα Μακρόν – το οποίο εξάλλου δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί- θα βρει απέναντί του αφενός την σκληρή αντιπολίτευση του Μελανσόν, αφετέρου το ανερχόμενο Εθνικό Μέτωπο. Η γκωλική δεξιά ψελίζει κι αυτή αντιπολιτευτικό λόγο, ενόψει εκλογών, αλλά έχοντας στηρίξει ήδη Μακρόν βρίσκεται σε μειονεκτική θέση και κινδυνεύει άμεσε μα λεηλασία των ψήφων της από το Εθνικό Μέτωπο, που πέρασε από το 21 στο 34 και με τις ψήφους γκωλικών.
Εάν αυτοί παραμείνουν στην κάλπη της Λεπέν, τότε αυτό θα είναι το κύκνειο άσμα των γκωλικών, που θα υποχρεωθούν στο άμεσο μέλλον να ακολουθήσουν – σε μεγάλο βαθμό- τα βήματα του Αινιάν και του ανανεωμένου Εθνικού Μετώπου.
  • Όλα θα κριθούν από τις εξελίξεις στην οικονομία και τις εξελίξεις μέσα στην ΕΕ. Εφόσον η διεθνής τάση αυτή τη στιγμή είναι η διορθωτική στροφή προς τη λήψη μέτρων προστατευτισμού και την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας έναντι της πλήρους ελευθερίας του εμπορίου, τότε τεκμαίρεται πως τα σχέδια Μακρόν θα μοιάζουν σύντομα εκτός τόπου και χρόνου.
  • Οι παθογένειες της γαλλικής οικονομίας δεν αντιμετωπίζονται με τραπεζικές λογικές, ούτε με απολύσεις υπαλλήλων, ούτε με μεταρρυθμίσεις άνευ σημασία, όπως η μείωση του αριθμού των βουλευτών, ούτε με την επίκληση αφηρημένων ιδεών περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. 
  • Οι Γάλλοι θα αντιληφθούν πολύ σύντομα πως ο νέος πρόεδρος δεν έχει τίποτε το πραγματικά καινούργιο να προτείνει, διότι πιστεύει στο υπάρχον σχέδιο που εκπονεί το ευρωπαϊκό κέντρο, δηλαδή στο γερμανικό σχέδιο της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Τούτων δοθέντων, είναι πιθανόν η νίκη Μακρόν να συνιστά το κύκνειο άσμα της παλιάς Γαλλίας. Το αν οι Γάλλοι πληρώσουν πολύ ακριβά τον Μακρόν, όπως είπε ο Κορμπιέρ, θα το δούμε.
  • Ένα είναι σίγουρο:   
  • Η σύγκρουση των δύο στρατοπέδων στη Γαλλία, των οπαδών της παγκοσμιοποίησης και των οπαδών της εθνικής κυριαρχίας, μόλις άρχισε. Θα έχει πολλά ακόμη επεισόδια.
ΠΗΓΗ

  1. Περιορισμένη πίστωση χρόνου η νίκη του Μακρόν

  2. Το εφαλτήριο της Γαλλίας και η γερμανική αλαζονεία…

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΤΟΦΩΛΟΣ
Τ​​ην προηγούμενη Κυριακή επισημαίναμε τη δυνατότητα που διανοίγει η νίκη του Μακρόν για τη Γερμανία, το κίνητρο δηλαδή να επιχειρήσει το Βερολίνο, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, την απαιτούμενη πολιτική στροφή που ακολουθεί απέναντι στους άλλους εταίρους. Η αλλαγή του δόγματος των Γερμανών περί λιτότητας είναι πλέον επιβεβλημένη για τη διάσωση της Ευρώπης και σε αυτή την προοπτική αναμένεται να συμβάλει αποφασιστικά η επικράτηση του μπλοκ των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων και του Μακρόν.
Χωρίς να υπάρχει μια Γαλλία η οποία θα πιστεύει στην περαιτέρω προώθηση των διαδικασιών ενοποίησης της Ευρώπης, με εκχώρηση κι άλλων εθνικών εξουσιών, γιατί διαφορετικά δεν γίνεται (πολιτική που εκφράζει ο Μακρόν), και χωρίς να υπάρχει μια Γαλλία η οποία θα διεκδικήσει σταθερά την αναβάθμιση του ρόλου της στις ευρωπαϊκές εξελίξεις (πολιτική που εκφράζει πάλι ο Μακρόν), το Βερολίνο είναι φύσει αδύνατο να εγκαταλείψει τον κακό του εαυτό και να βάλει πάνω από τα συμφέροντα της Γερμανίας τα συμφέροντα της Ευρώπης. Η Γαλλία του Μακρόν φαίνεται ότι θα διεκδικήσει αλλαγές και καλύτερη ισορροπία στον γαλλογερμανικό κεντρικό άξονα, αλλά και η Γερμανία της Μέρκελ, από την άλλη πλευρά, εκτιμάται ότι θα αξιοποιήσει τη δυναμικότερη παρουσία και την εκπλήρωση των προβλεπόμενων οικονομικών μεταρρυθμίσεων εκ μέρους των Γάλλων, για να χαλαρώσει τα λουριά και να στηρίξει περισσότερο τους άλλους εταίρους της περιφέρειας, για την ενότητα.
Διότι, κατά κυριολεξία, το υπ’ αριθμόν ένα μέγα ζητούμενο σήμερα είναι η επιβίωση του ευρώ και της Ευρώπης, ως ενιαίας στρατηγικής οντότητας, στο πολύπλοκο γεωπολιτικά και άκρως ανταγωνιστικό οικονομικά παγκόσμιο περιβάλλον. Αυτό είναι που «παίζεται» σήμερα και στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών για τον νέο πρόεδρο… Για αυτό όλοι οι νοήμονες πολιτικοί, οι οποίοι αντιλαμβάνονται το ιστορικό βάρος που έχει η Ευρώπη, έχουν κινητοποιηθεί υπέρ του Μακρόν, από τη μία έως την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Δεν είναι η Δεξιά ή η Αριστερά τώρα στις κάλπες, όπως είπε ο ξεχωριστός Αλέν Ζιπέ, είναι η Ευρώπη!
  • Αλλά, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, και το 40% που προβλέπεται από τις δημοσκοπήσεις να εισπράξει σήμερα η Λεπέν δεν είναι λίγο πράγμα… 
  • Είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα. Και δείχνει αναμφίβολα ότι κάτι στραβό συμβαίνει, κάτι εδώ και χρόνια δεν πάει καλά στην Ευρώπη, γεγονός που έχουν καταδείξει –μετά την κρίση– ουκ ολίγες εκλογικές αναμετρήσεις, σε σειρά από ευρωπαϊκές χώρες. 
  • Οι αιτίες του αντιευρωπαϊκού κύματος, του λαϊκισμού και του εθνικισμού βρίσκονται στην οικονομική καθίζηση και τον τρόπο που οι πολιτικές ηγεσίες, με πρώτη του Βερολίνου, διαχειρίστηκαν αυτήν τη μεγάλη κρίση. Δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αμφισβήτησης… 
  • Η Γερμανία θα πρέπει να αλλάξει άρδην την αλαζονική πολιτική της απέναντι στους εταίρους και η Γαλλία του Μακρόν μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο. 
  • Διότι δεν μπορεί να λέει το Βερολίνο ότι θέλει η Ευρώπη νέες θέσεις εργασίας και να επιβάλει την άγρια λιτότητα στους άλλους! 
  • Και με δεδομένο μάλιστα ότι η Γερμανία έχει κερδίσει τα περισσότερα από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και την εφαρμογή του ευρώ.
=====================

Η ώρα της Γαλλίας

Η σαρωτική νίκη του Μακρόν ο οποίος αναδείχθηκε χθες ως ο νεότερος πρόεδρος στην ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας με δυσθεώρητά ποσοστά, έχει δύο διαστάσεις και διπλή σημασία τόσο για τη Γαλλία όσο και για την Ευρώπη.
Η πρώτη διάσταση ήταν «αμυντική». Μέχρι αυτή τη στιγμή, ακριβώς λόγω του χαρακτήρα που είχε λάβει η προεκλογική αναμέτρηση, αυτή η πρώτη διάσταση, η σύγκρουση με τη λεγόμενη άκρα δεξιά και η άμυνα έναντι της, έχει επισκιάσει τη δεύτερη, την «επιθετική».
Όμως η πρώτη τελείωσε ήδη ουσιαστικά όχι χθες, αλλά από την Κυριακή του πρώτου γύρου. Στη δεύτερη διάσταση, στην «επιθετική» είναι που θα παιχθούν τώρα όλα για το μέλλον και της Γαλλίας και της Ευρώπης – το είπε άλλωστε ήδη και ο νέος πρόεδρος όταν μετά τη μεγάλη νίκη του δήλωσε ότι σκοπός του είναι να εκλείψουν οι λόγοι που έστρεψαν τόσους, όπως είπε, στα άκρα. Και ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι ένας: η Γαλλία πρέπει και μπορεί να επανέλθει αποφασιστικά στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων, από το οποίο, δυστυχώς, έχει λείψει για πολλά χρόνια.

  • Η Γαλλία πρέπει και μπορεί να ξαναβρεί τον ρόλο της ως ηγέτιδα πολιτική δύναμη στην Ευρώπη, θέτοντας τέλος στην εποχή όπου το Βερολίνο αποφάσιζε ουσιαστικά μόνο του για τα πάντα στη Γηραιά Ηπειρο με όλους τους άλλους είτε να έχουν βρεθεί σε θέση αδυναμίας, είτε απλώς να έχουν «πιαστεί στον ύπνο» από τις εξελίξεις.

Η ώρα του Μακρόν, ηγέτη που έχει αποδείξει ήδη ότι ξέρει να συγκρούεται, είναι η ώρα της Γαλλίας σε μία Ευρώπη που δεν μπορεί να βρίσκεται άλλο υπό την ηγεμονία μίας και μόνο ισχυρής χώρας μέλους της. Και ο Μακρόν, το γνωρίζει αυτό πάρα πολύ καλά. Το έχει πει ο ίδιος μέσα στο Βερολίνο και το έδειξε και μία ημέρα πριν τις εκλογές μιλώντας σχετικά με την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους όχι ως μία ελληνική, αλλά μία ευρωπαϊκή υπόθεση.

Όταν επισκέφθηκε τον περασμένο Ιανουάριο το Πανεπιστήμιο Χούμπολτ στο Βερολίνο μίλησε εκεί για το ευρώ. Τι είπε λοιπόν εκεί στις 17 Ιανουαρίου; Είπε, επί λέξει, ότι: 

  • «το σημερινό σύστημα ωφέλησε τη Γερμανία εις βάρος των ασθενέστερων κρατών μελών. […] Η δυσλειτουργία του ευρώ είναι για καλό της Γερμανίας, πρέπει να πω, ενώ η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας μπλοκάρει μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θα αύξαναν την αλληλεγγύη μεταξύ των 19 χωρών της Ευρωζώνης». Το καλύτερο όμως, το άφησε για το τέλος: 
  • «Το ευρώ είναι ένα αδύναμο γερμανικό μάρκο. Το status quo θα είναι συνώνυμο, σε δέκα χρόνια, με τη διάλυση του ευρώ».

Παιδί της θρυλικής ΕΝΑ, της θρυλικής εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας, της κορυφαίας του είδους της στον κόσμο, ο Μακρόν έχει ξεκάθαρα εκφράσει τη βούληση να επαναφέρει τη Γαλλία στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων. Είναι φορέας της συνείδησης ισχύος της μεγάλης χώρας του που, δυστυχώς και για τη Γαλλία και για την Ευρώπη, έχει εδώ και αρκετά χρόνια υποχωρήσει στη γαλλική πολιτική και στην ευρωπαϊκή ισορροπία.

Και για να το κάνει θεωρεί απαραίτητες και τις μεταρρυθμίσεις, αλλά, ταυτόχρονα, και τη μεταφορά του βάρους ισχύος της Ε.Ε. από το Βερολίνο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα, και προς το Παρίσι. 

Ο Μακρόν δεν αποδέχεται τη γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη. Θέλει μια νέα ισορροπία για την επίτευξη της οποίας επιστρέφει τώρα ως πρόεδρος της Γαλλίας ισχυρός, ικανός και αποφασισμένος. Δεν θα είναι απλό. Όμως η Γαλλία πήρε πια «εμπρός».

Μαλούχος Γεώργιος Π. ΠΗΓΗ 
===============

Ο Μακρόν και η ατζέντα που απορρίπτει το Βερολίνο

του Wolfgang Münchau

Αν πρόκειται να επικρατήσει το αισιόδοξο σενάριο για την ευρωζώνη, θα ξεκινούσε με εκλογική νίκη ενός ηγέτη σαν τον Μακρόν. Η ατζέντα για μεταρρυθμίσεις, η ευνοϊκή χρονική συγκυρία και το μεγάλο ερώτημα: το Βερολίνο.


Αυτή ήταν η πρώτη πραγματικά καλή μέρα για την ευρωζώνη, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης στα τέλη του 2009.
Η σαρωτική νίκη του Εμανουέλ Μακρόν δίνει ελπίδα στην Ευρώπη. Η Γαλλία ήρθε αντιμέτωπη με την πιο ακραία αλλά και την πιο ειλικρινή πολιτική επιλογή από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες: μεταξύ του να μείνει στην ευρωζώνη και να κάνει μεταρρυθμίσεις, ή να εγκαταλείψει. Η συνηθισμένη επιλογή της προσπάθειας να τα «κουτσοκαταφέρει» δεν ήταν στο τραπέζι. Αυτές οι εκλογές δεν είχαν να κάνουν με το μέλλον της δημοκρατίας. Είχαν να κάνουν με το μέλλον της Γαλλίας στην Ευρώπη, αλλά και με το μέλλον της ίδιας της Ευρώπης. Στους Γάλλους τέθηκε ένα ξεκάθαρο ερώτημα. Έδωσαν μια ξεκάθαρη απάντηση.
Δεν μπορώ να σκεφτώ κανέναν άλλο πολιτικό, σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ, που να έχει καταφέρει να κερδίσει μια εκλογική μάχη με σαφή ατζέντα για μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι ο κ. Μακρόν θα έχει επιτυχία σε αυτό -και είναι πραγματικά πολύ αφελές να δημιουργήσουμε σενάρια για την αποτυχία του. Αν επικρατήσει το αισιόδοξο σενάριο για την ευρωζώνη, έτσι θα έπρεπε να ξεκινήσει: με έναν ηγέτη από μια μεγάλη χώρα, που κερδίζει πολιτική εντολή για αλλαγή.
Το timing είναι προς όφελός του. Δεν θα είναι σε θέση να πιέσει για μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη για έναν ακόμη χρόνο. Οι Γερμανοί πηγαίνουν σε εκλογές τον Σεπτέμβριο, οι Ιταλοί στις αρχές του 2018. Αυτή η αναγκαστική καθυστέρηση του προσφέρει έναν χρόνο για να δείξει ότι είναι σοβαρός στις προτάσεις του για εγχώριες μεταρρυθμίσεις.
Είναι κοινή εντύπωση αλλά λανθασμένη, πως η Γαλλία είναι μια προβληματική οικονομία. Η Γαλλία και η Γερμανία έχουν καταγράψει σχεδόν πανομοιότυπα επίπεδα παραγωγικότητας τα τελευταία 50 χρόνια. Και οι δύο χώρες έχουν εμφανίσει παρόμοιες οικονομικές επιδόσεις από την εισαγωγή του ευρώ και μετά -με τη Γερμανία να τα πηγαίνει λίγο χειρότερα από τη Γαλλία πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση και λίγο καλύτερα μετά από αυτή. Η Γαλλία δεν είναι σαν την Ιταλία -η οποία δεν έχει καταφέρει να παρουσιάσει μεγάλη ανάπτυξη στην παραγωγικότητα απ’ όταν μπήκε στην ευρωζώνη. Γι’ αυτό τον λόγο η επιχειρηματολογία υπέρ της εξόδου από την ευρωζώνη, όπως χρησιμοποιήθηκε από τη Μαρίν Λεπέν, δεν ήταν τόσο ισχυρή στη Γαλλία, όσο θα ήταν στην Ιταλία.
Η Γαλλία, ωστόσο, παραβιάζει το τελευταίο διάστημα τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Έχει χρέη αντίστοιχα με το 100% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, τη στιγμή που η Γερμανία βρίσκεται σε πορεία προς μείωση της αναλογίας χρέους/ΑΕΠ σε 60% μέχρι τα τέλη αυτής της δεκαετίας -δηλαδή στο επίσημο αλλά ευρέως παραμελημένο πλαφόν που θέτει η ευρωζώνη για το χρέος.
Προκειμένου να έχει ο κ. Μακρόν έστω και μια ελπίδα να πείσει το Βερολίνο για τα πλεονεκτήματα ενός κοινού προϋπολογισμού στην ευρωζώνη και ενός κοινού υπουργού Οικονομικών, όπως σκιαγραφεί στο μανιφέστο του, θα χρειαστεί να επιδείξει σοβαρότητα στην εκπλήρωση των κανόνων που προβλέπουν οι συνθήκες. Ευτυχώς για εκείνον, το timing είναι καλό. Η οικονομία της ευρωζώνης βρίσκεται σε ήπια κυκλική ανάκαμψη. Δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή για ολοκλήρωση από αυτή. Το πρόγραμμά του προτείνει μια μετρίως ισχυρή δημοσιονομική συμπίεση 60 δισ. ευρώ σε διάστημα πέντε ετών. Με ετήσιο μέσο όρο στα 12 δισ. ευρώ, αυτό είναι μεταξύ του 0,5% και του 0,6% της οικονομικής παραγωγής του περασμένου χρόνου.
Η Γερμανία είναι ικανοποιημένη που κέρδισε ο κ. Μακρόν στις εκλογές, αλλά στην πραγματικότητα ούτε ένας στο Βερολίνο δε συζητά την ιδέα του για κοινό προϋπολογισμό στην ευρωζώνη και υπουργό Οικονομικών. Το SPD είναι πιο ευέλικτο από το CDU αλλά, αντίθετα από τον Μακρόν, ούτε αυτό επιχειρηματολογεί υπέρ κοινών δημοσιονομικών πολιτικών.
Το Βερολίνο σύντομα θα ανακαλύψει πως ο κ. Μακρόν απαιτεί αλλαγές που το γερμανικό πολιτικό κατεστημένο έχει απορρίψει κατηγορηματικά. Τουλάχιστον μία από τις δύο πλευρές τελικά θα πάρει πίσω αυτά που έχει πει -ή θα το κάνουν και οι δύο αν καταλήξουν σε συμβιβασμό.
Η εκλογική νίκη του κ. Μακρόν είναι τρομερά σημαντικό πρώτο βήμα για αλλαγή στη Γαλλία και στην ευρωζώνη. Αλλά, μέχρι στιγμής, δεν είναι τίποτα παραπάνω από αυτό.

=====================

Εμμανουέλ Μακρόν και Ζαν-Λυκ Μελανσόν

 

[...] Το τέλος μιας εποχής
Αναμφίβολα, μια ολόκληρη εποχή μιλάει μέσω αυτού του υποψηφίου που δεν θέλει να μιλήσει καθαρά - και για τον ίδιο λόγο αισθάνεται υποχρεωμένος να μας προειδοποιεί συνεχώς ότι «θα είναι σαφής». Μιλώντας πολύ γενικά, ένα από τα χαρακτηριστικά σημαντικών γεγονότων όπως οι προεδρικές εκλογές, είναι ότι εκφράζουν τη χρονική συγκυρία τους. Και είναι φανερό ότι βρισκόμαστε σε ειδική συγκυρία: Υπάρχει η αίσθηση ότι κάτι τελειώνει. Ξέρουμε ότι μια εποχή εισέρχεται στην φάση του τέλους της όταν καταρρέουν όλοι οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί που εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο βιωσιμότητάς της. Λες και επικρατεί τρέλα, οι πιο σκανδαλώδεις δυσλειτουργίες αυτής της εποχής ξεφεύγουν από τον έλεγχο και στο τέλος βγαίνουν έξω από τα όρια της ευπρέπειας. Τα ρήγματα δεν μπορούν πλέον να καλυφθούν από τους καθιερωμένους θεσμούς· και όταν τα τεκτονικά ρήγματα αρχίσουν να διευρύνονται, τότε  αρχίζουν να κινούνται και οι τεκτονικές πλάκες.
«La vue à travers la paille», © Danjo Paluska - Le Monde Diplomatique

Από τη μία πλευρά είναι ο Φρανσουά Φιγιόν (François Fillon), που τίποτε δεν τον σταμάτησε να εμφανίζεται ως αντικοινωνικό στοιχείο. Απόλυτα ατάραχος ξεπέρασε κάθε όριο εκείνου του είδους αναξιοπρεπούς συμπεριφοράς που συνηθίζουν οι πλούσιοι. Δεν εκπροσωπεί πλέον τίποτε άλλο παρά κάτι που προσβάλλει την κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, έχουμε τον αποπροσανατολισμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο τώρα πιά δεν μπορεί να αποκρύψει πόσο έχει γείρει προς τα δεξιά αυτός ο κατ΄ όνομα αριστερός κομματικός σχηματισμός· είναι χαρακτηριστική η εικόνα του [πρώην πρωθυπουργού] Μανουέλ Βαλς (Valls), ο οποίος, όπως μαθαίνουμε τώρα, σκέπτεται να έλθει σε «συμβιβασμό με την κοινοβουλευτική Δεξιά», σε περίπτωση που ο Φιγιόν κερδίσει την προεδρία, ή του Πιέρ Μπερζέ (Pierre Bergé), μεγαλομετόχου στον «αριστερό Τύπο» [Le Monde], ο οποίος είναι βέβαιος ότι ο [σοσιαλιστής υποψήφιος] Μπενουά Αμόν (Benoît Hamon) είναι «κομμουνιστής». Όπως στις ΗΠΑ το Tea Party διαβεβαίωνε ότι ήταν «κομμουνιστής» ο Ομπάμα. 
Όμως τα τελευταία βάσανα μιας θνήσκουσας εποχής που δεν θέλει να πεθάνει εκφράζονται καλύτερα στην υποψηφιότητα του Εμμανουέλ Μακρόν. Ήταν βέβαιο ότι ένας ετοιμοθάνατος κόσμος, ο οποίος εξακολουθεί να είναι πολύ αποφασισμένος να μην παραιτηθεί από τίποτε, θα κατέληγε στην εξεύρεση ενός κατάλληλου υποψηφίου, ενός ατόμου ικανού να για όλες τις αμφισημίες που απαιτεί αυτή η ειδική κατάσταση. Δηλαδή, ενός υποψηφίου ικανού να μιλάει και να μην λέει τίποτε, να μην λέει τίποτε αλλά να σκέφτεται συνεχώς για «αυτό»· να είναι εντελώς άδειος και ταυτόχρονα επικίνδυνα φορτισμένος με περιεχόμενο [...]
«Eμπρός» ή «Στο σωρό» ;
Ο Μακρόν, ο αυτοαποκαλούμενος «αντι-συστημικός» υποψήφιος πρόεδρος, είναι το σημείο σύγκλισης στο οποίο συρρέουν όλα ανεξαιρέτως τα απομεινάρια του συστήματος, όλοι οι απαξιωμένοι που βλέπουν αυτό το σημείο σύγκλισης ως ευκαιρία για μια κάθαρσή τους. Δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτή η ευκαιρία τους δόθηκε προνοητικά, ως η δυνατότητα να κάνουν ακόμη έναν γύρο, όπως στο καρουζέλ του λούνα παρκ. Με αυτή τη σύγκλιση όλων των χειρότερων, ο Μακρόν είναι η ίδια η προσωποποίηση του συστήματος και μάλιστα έτσι καταδεικνύεται η πιο βασική αλήθεια: Οι καθιερωμένες διαφορές και αντιθέσεις, από τις οποίες αντλείται η βασική επιχειρηματολογία για τις προτεινόμενες κυβερνητικές ψευδοαλλαγές, τις οποίες τροφοδοτούν και οι αρθρογράφοι (η «Αριστερά» και η «Δεξιά», οι «Σοσιαλιστές» και οι «Ρεπουμπλικάνοι», ο «Ολάντ» και ο «Σαρκοζί») έχουν εκφυλιστει σε απλή φάρσα. Η απόδειξη είναι η ανησυχητική ταχύτητα με την οποία ο πραγματικός συνασπισμός της εξουσίας αποδέχτηκε την ήττα του, τη στιγμή που βρέθηκε πράγματι υπό απειλή. Μια ζωτική επείγουσα ανάγκη επέβαλε τη συγχώνευσή του σε ένα και μοναδικό πρόσωπο· και το ερώτημα είναι μήπως όλο αυτό που ενώθηκε γύρω από τον Μακρόν θα πρέπει να ονομάζεται «Στο σωρό» και όχι «En Marche» [«Εν Κινήσει», «Εμπρός»].
Πάντως, αυτό είναι εντυπωσιακή αποκάλυψη, είναι το σκίσιμο του πέπλου· μόνο που στο γήπεδο αυτών των εκλογών αφήνει κενή την εστία στην επίθεση του Εθνικού Μετώπου: «Όλες οι σφοδρές πολιτικές αντιθέσεις μας, όλες οι τεχνητές διαιρέσεις μας, το μεγάλο  θέαμα των πολιτικών συγκρούσεων,  όλα αυτά ήταν απλά και μόνον θέαμα. Δύσμοιροι αφελείς, που πιστέψατε ότι θα μπορούσατε να αλλάξετε την κυβέρνηση· το βλέπετε: απλά και μόνον θα φορέσετε πάλι ανάποδα ένα σακάκι διπλής όψεως».  Όσο και άν πλέον έχουμε εξοικειωθεί με το φαινόμενο, εντούτοις εντυπωσιάζει αυτός ο απίστευτος κατάλογος  υποστηρικτών του Εμμανουέλ Μακρόν, που περιλαμβάνει από Κομμουνιστές που μετατοπίστηκαν προς τη Δεξιά μέχρι υπερφιλελεύθερους που παρέμειναν στην Δεξιά, μαζί και τα μισά μέλη της παλιάς κυβέρνησης Σιράκ τα εξόριστα από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, καθώς και όλη (σχεδόν) την πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος που πουλήθηκε στο κεφάλαιο.
« “L’Obs” observe Emmanuel Macron... jusqu’à L’Obsession ? » Julien Salingue, Acrimed, 13 Janvier 2017

Όμως, ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το εξής γεγονός: Αυτή η απίστευτη ένωση δυνάμεων, η οποία θα έπρεπε να ασκεί καταστρεπτική αποκαλυπτική δύναμη, δεν φαίνεται να αποκαλύπτει απολύτως τίποτε, τουλάχιστον άν λάβουμε υπόψη το πώς την σχολιάζουν τα Μέσα Ενημέρωσης. Και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το σχολιασμό στη δεξιόστροφη μερίδα του Τύπου της Αριστεράς. Βεβαίως, ο Τύπος αυτός είχε εκ γενετής ως βασική αποστολή να συγκαλύπτει πόσο έχει γείρει προς τα δεξιά η Αριστερά αυτή. Όμως, ούτε και ένα πραγματικό όργιο Αριστερο-Δεξιάς - και τώρα, στην πραγματικότητα, δεν απέχουμε πολύ από μια τέτοια κατάσταση - δεν μπορεί να του δώσει ευκαιρίες για διορατικό σχολιασμό. Είναι αλήθεια ότι και αυτός ο Τύπος είναι «Εν Κινήσει», διότι ακόμη και άν οι μεγαλομέτοχοι δεν κουνήσουν τα μικρά τους δάχτυλα, οι ίδιοι οι αρχισυντάκτες αυτού του Τύπου αναλαμβάνουν την ευθύνη για να ορίσουν τη σωστή πορεία. Από το Challenges, που φωνάζει από τη χαρά του, μέχρι το L' Obs [Le Nouvel Observateur], που έσπρωξε τον εξορθολογισμό του σε τόσο ακραίο σημείο, ώστε μια εικόνα στο εξώφυλλο [δηλ. το πρόσωπο του Μακρόν], του ήταν αρκετή για όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, μάθαμε καλά τι πρέπει να περιμένουμε, έστω και αν ο ζήλος των αφοσιωμένων αφήνει πάντα κάποιες ευκαιρίες για εκπλήξεις που δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε προηγουμένως [...]
«Ρεαλισμός» και πραγματικότητα 
Χρειάζεται πράγματι όλη αυτή η μεγάλη επιχείρηση παραποιήσεων με τα στεροειδή των Μέσων Ενημέρωσης, για να καλυφθεί - όσο είναι απαραίτητο - το τεράστιο μέγεθος αυτού που πρέπει να περάσει απαρατήρητο. Σε πολιτική γλώσσα, είναι προσφερόμενη υπηρεσία σε μια μόνον κοινωνική τάξη. Μιλώντας «τεχνικά», είναι η εντατική προώθηση όλων των πραγμάτων που αποδείχτηκαν αποτυχημένα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ένα ειρωνικό χαρακτηριστικό της ηγεμονίας υπό την Γκραμσιανή έννοια είναι το εξής: Εκείνη η πλευρά που καμαρώνει για τον «ρεαλισμό» της, χαρακτηρίζεται από την σχεδόν απόλυτη απώλεια της σχέσης της με την πραγματικότητα, μολονότι καταφέρνει πάντα να επικαλείται την «πραγματικότητα» ως το πιό ισχυρό επιχείρημά της. 
Στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, «ρεαλισμός» ονομάζεται η συνεχής μεταμόρφωση των αποτυχημένων αυτοσχεδιασμών σε επιτυχίες, τις οποίες πάντοτε και διαρκώς επιφυλάσσει το μέλλον. Αυτό που εδώ και πολύ καιρό έχει καταδικάσει απερίφραστα η πραγματικότητα, ο «ρεαλισμός» προστάζει όχι μόνον να συνεχίσουμε να το ακολουθούμε, αλλά και να το εμβαθύνουμε. Η εξήγηση για τις απογοητεύσεις είναι ότι αυτές είναι μόνον «προσωρινές», ότι «δεν έχουμε προχωρήσει αρκετά», ότι προς το παρόν εφαρμόσαμε μόνον «ημίμετρα» και ότι το «αληθινό ξεκίνημα» μέλλει πάντα να αρχίσει. Αυτό συμβαίνει εδώ και τριάντα χρόνια. Σ' αυτό το πεδίο, η τέλεια ταύτιση των επιχειρημάτων του Φιγιόν και του Μακρόν πρέπει να είναι αρκετή για να δείξει πού είναι πολιτικά τοποθετημένος ο δεύτερος και τι επικρατεί στην πραγματικότητα στο μείγμα πολιτικής του, που είναι, όπως λέει, «και δεξιά και αριστερή». 
Και για τους δύο υποψηφίους της Δεξιάς, αλλά και για όλους εκείνους που τους ακολουθούν, «μεταρρύθμιση» - η οποία, ως προς την πραγματική ουσία της είναι κάτι ατέρμον - είναι ένα ταξίδι μέχρι το τέλος της νύχτας [Louis - Ferdinand Céline]. Ή, ειπωμένο με λιγότερο λογοτεχνικούς όρους, ένας σταλινισμός των αγορών. Ακριβώς όπως για την αποτυχία του «σοσιαλισμού» - ο οποίος ονομάστηκε και «πραγματικός σοσιαλισμός» (το γαλλικό ισοδύναμο του «υπαρκτού σοσιαλισμού») - κατηγορούνται οι σαμποτέρ και τα «αντεπαναστατικά στοιχεία», που καταδιώκονταν μέχρι το τέλος εκείνου του συστήματος, έτσι και για την αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού φταίει η ακαμψία των υπολειμμάτων της παλιάς κοινωνίας, λόγου χάρη οι τελευταίες συντάξεις που έχουν μείνει ανέγγιχτες: φταίνε οι συντάξεις των οδηγών ταξί ή των μηχανοδηγών σιδηροδρόμων, όχι φυσικά οι πρόσοδοι του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου ή το γεγονός ότι οι φόροι δεν παύουν να θεωρούνται «κλοπή», ακόμη και όταν οι φορολογικοί συντελεστές μειώνονται τόσο, ώστε πλησιάζουν στο μηδέν.
Εάν δεν είναι ένα «κενό σημαίνον», «μεταρρύθμιση» είναι το όνομα μιας απροσδιόριστης διαδικασίας που δεν εκφράζει τίποτε άλλο, παρά το εγχείρημα μιας μικροσκοπικής ομάδας που επιδιώκει να προωθήσει όλο και περισσότερο τα πλεονεκτήμάτά της έναντι της υπόλοιπης κοινωνίας. Αυτός ο δρόμος είναι μακρύς· στην πραγματικότητα δεν θα τελειώσει ποτέ, πόσο μάλλον άν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η κάθε πρόοδος είναι και πρόοδος της αποτυχίας της, πράγμα που «δικαιολογεί» την ανάγκη για ακόμη περισσότερη πρόοδο. Είναι λοιπόν καιρός να ξεκινήσουμε την πορεία «προς τα εμπρός» («en marche»). Διότι αυτή η αποτυχία παράγει αποτελέσματα που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Εν μέσω της γενικής καταστροφής, τα ιδιαίτερα συμφέροντα που χρηματοδοτούν τον Μακρόν ποτέ άλλοτε δεν ήταν σε τόσο ανθηρή κατάσταση. Αυτό είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό της ηγεμονίας: Προβάλλει την επιδίωξη τέτοιων επιμέρους συμφερόντων ως επιδίωξη του γενικού συμφέροντος, ακόμη και όταν η ριζική αντίθεση τους αποδεικνύεται με ολοένα και πιο έντονο τρόπο.
  Ελεύθερο εμπόριο, Ευρώπη, χρηματοοικονομικά, «το ισχυρό μας μοντέλο αλληλεγγύης».
Έτσι, την ώρα που οι ευρωπαϊκές και διεθνείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου καταστρέφουν την βιομηχανική βάση και πλήττουν ολόκληρες περιοχές, το πιο σημαντικό είναι, ότι όλα αυτά έχουν το αξεπέραστο πλεονέκτημα να κρατούν την τάξη των μισθωτών εργαζομένων υπό έλεγχο, μέσω της πίεσης του ανταγωνισμού και της μόνιμης απειλής να μετακινηθούν οι θέσεις εργασίας αλλού ή να ανατεθούν σε «εξωτερικούς συνεργάτες» (outsourcing). Ολόκληρη η ζώνη του ευρώ παρουσιάζει αυτές τις ίδιες εξαιρετικές ιδιότητες πειθάρχησης, αν και με τα πιό διαφορετικά μέσα και τρόπους· είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να κάνουμε ο,τιδήποτε άλλο, εκτός από το να τις θίξουμε. Η σχεδιασμένη παρεμπόδιση οποιουδήποτε βαθμού ελευθερίας στην οικονομική πολιτική δεν επιτρέπει κανένα άλλο μέσο παρέμβασης εκτός από την «εσωτερική υποτίμηση» η οποία συνεπάγεται πίεση των μισθών προς τα κάτω μέσω της υποαπασχόλησης, ώστε οι μισθωτοί να προσπαθούν διαρκώς να επιβιώσουν σε έναν ηλίθιο διαγωνισμό «ανταγωνιστικότητας» (ενώ στην πραγματικότητα όλοι σχεδόν θα βγουν χαμένοι σ' αυτό το παιχνίδι). Όμως, αυτό ακριβώς είναι που καθιστά ευπρόσδεκτο αυτό το μέσο. Ο «ρεαλισμός», ο οποίος εδώ και πολύ καιρό δεν έχει καμμιά σχέση με την πραγματικότητα, δεν σκέφτεται καθόλου την κοινωνική καταστροφή που προκύπτει, όμως όταν περνά πάνω από τα ερείπια δεν παραλείπει να εξαργυρώνει τα κέρδη που ήταν η πραγματική του επιδίωξη: Δηλαδή να βάζει τους εργαζόμενους σε διαρκή θέση άμυνας.  Πάντως, η γενικώς επικρατούσα διαστρέβλωση της πραγματικότητας απαιτεί και μια προσποιητή επίδειξη ευελιξίας. Έτσι, δίνουν μια συνέντευξη στη Libération για να εξηγήσουν ότι η καλύτερη στρατηγική για αλλαγή στην Ευρώπη είναι να μην αλλάξει τίποτε: «Η Γαλλία μπορεί να πάρει τη Γερμανία μαζί της, μόνον εάν η ίδια είναι οικονομικά και οικονομικά αξιόπιστη» (1). Άς καταλάβουμε καλά το εξής: Για να πάρουμε την άδεια της Γερμανίας να κάνουμε κάτι, πρέπει πρώτα να δείξουμε ότι αποφασίσαμε να μην αλλάξουμε τίποτε. Το σχόλιο του Λωράν Ζοφρέν (Laurent Joffrin) της Libération, απόλυτα γοητευμένου από την «πρωτοτυπία» της μεθόδου Μακρόν - η οποία συνίσταται στο να τελειοποιεί δύο δεκαετίες απραξίας με ακόμη πιο πολλή απραξία - ήταν το εξής: «Άς ξεκινήσουμε με το να δώσουμε αυτές τις εγγυήσεις καλής διαχείρισης και έξυπνων μεταρρυθμίσεων· και μετά μπορούμε να ζητήσουμε παραχωρήσεις» (2). Άς ξεκινήσουμε έρποντας, έτσι θα προχωρήσουμε ελεύθεροι. Αυτή είναι η τέλεια ικανοποίηση που δίνει η συνάντηση ενός κόμπλεξ και μιας ιδεολογίας [...]

Σημειώσεις
1. Emmanuel Macron, ‘On ne peut pas être timidement européen, sinon on a déjà perdu’, Libération, 24.4.2017.
2. Laurent Joffrin, ‘Gages’, Libération, 24.4 2017.
Ο Frédéric Lordon (1962) είναι οικονομολόγος και από το 2004 διευθυντής ερευνών στο Centre européen de sociologie et de science politique (CNRS, Παρίσι). Διδάσκει επίσης στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (Παρίσι). Σπούδασε στην École nationale des Ponts et Chaussées και στο Institut Supérieur des Affaires.  
Στο έργο του, μεταξύ άλλων, επιχειρεί να εισάγει έννοιες του φιλοσόφου Spinoza, όπως το conatus, στη μελέτη των οικονομικών φαινομένων. Μελετά τη σημερινή κρίση του καπιταλισμού, συμμετέχει στη δημόσια συζήτηση στη Γαλλία και προτείνει λύσεις που θα μπορούσαν να αποτρέψουν άλλες κρίσεις στο μέλλον. Μετά το 2010 συμμετέχει στους Economistes atterrés, ομάδα οικονομολόγων που απορρίπτουν επικρατούσες οικονομικές θεωρίες, όπως η υπόθεση περί αποτελεσματικής αγοράς (efficient-market hypothesis) κ.τ.λ. Πρόβλεψε έγκαιρα την κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και πρότεινε τη δημιουργία του λεγόμενου φόρου SLAM (Shareholder Limited Authorized Margin), ο σκοπός του οποίου θα ήταν ο περιορισμός των κερδών, ώστε οι επιχειρήσεις στην πραγματική οικονομία να μην κυβερνώνται «μόνον από τα συμφέροντα στις χρηματοπιστωτικές αγορές». Συμμετέχει με σημαντικό ρόλο στο κίνημα Nuit debout.  
Βιβλία: Les Quadratures de la politique économique (1997),  Fonds de pension, piège à cons. Mirage de la démocratie actionnariale (2000),  La Politique du capital (2002),  Et la vertu sauvera le monde  (2003),  L'intérêt souverain — Essai d'anthropologie économique spinoziste (2006),  Spinoza et les sciences sociales. De l'économie des affects à la puissance de la multitude (2008),  Jusqu'à quand ? Pour en finir avec les crises financières (2008),  Conflits et pouvoirs dans les institutions du capitalisme (2008),  La crise de trop – Reconstruction d'un monde failli (2009),  Capitalisme, désir et servitude. Marx et Spinoza (2010, αγγλ. μετάφραση Willing Slaves of Capital, 2014),  D'un retournement l'autre. Comédie sérieuse sur la crise financière (2011), L'intérêt souverain – Essai d'anthropologie économique (2011),  Imperium - Structures et affects des corps politique (2015).
2. Γαλλία, εκλογές 2017 - Τραγωδία ή φάρσα;
 
lead του Φιλίπ Μαρλιέρ
 
Can Europe Make It?/openDemocracy - Philippe Marlière: French tragedy or farce: the 2017 presidential election – 1 18.4. 2017
  
Σε τι οφείλεται η εντυπωσιακή «άνοδος της τελευταίας στιγμής» του Jean-Luc Mélenchon στις προτιμήσεις των Γάλλων ψηφοφόρων; Και τι σηματοδοτεί το νέο, μετεκλογικό πολιτικό τοπίο της Γαλλίας; Θα δούμε την 5η Δημοκρατία του Ντε Γκωλ να παραχωρεί τη θέση της σε μια «6η Δημοκρατία»; Και τι λογής μπορεί να είναι μια «Επανάσταση των Πολιτών» α λα Μελανσόν, εν έτει 2017;
  
   
[...] Μέχρι τις 20 Μαρτίου [περίπου ένα μήνα πριν από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών], ο Ζαν Λυκ Μελανσόν (Jean-Luc Mélenchon) υποψήφιος της France Insoumise («Ανυπότακτη Γαλλία») και πρώην υποψήφιος του Αριστερού Μετώπου, ακολουθούσε πίσω από τον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Μπενουά Αμόν (Benoît Hamon) και καταλάμβανε στις δημοσκοπήσεις την πέμπτη θέση. Στις μετέπειτα δημοσκοπήσεις, ο Mélenchon βρέθηκε ακόμη και στην τρίτη θέση, μπροστά από τον συντηρητικό υποψήφιο Φρανσουά Φιγιόν (François Fillon) και πλησίασε σε απόσταση αναπνοής τον Εμμανουέλ Μακρόν και την Μαρίν Λε Πεν που βρισκόταν στις δυό πρώτες θέσεις. Τόσο ο Μακρόν όσο και η Λε Πεν έχασαν δημοσκοπική υποστήριξη τις τελευταίες εβδομάδες πριν τον πρώτο γύρο [...]. Ο Μελανσόν θα μπορούσε να είχε φτάσει και στον δεύτερο γύρο και τότε, ως αντίπαλος της Λε Πεν, θα ήταν σαφώς φαβορί για να γίνει ο επόμενος πρόεδρος. Τι εκπληκτική αλλαγή τύχης για έναν υποψήφιο, ο οποίος τον περασμένο Φεβρουάριο είχε κολλήσει στις δημοσκοπήσεις σε ποσοστά κάτω από  10%, ενώ ο Αμόν, ο νικητής των προκριματικών εκλογών στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, κατέγραφε τότε ένα ελπιδοφόρο 17 % ! Πώς εξηγείται η τόσο μεγάλη άνοδος του Μελανσόν στην τελευταία φάση του προεκλογικού αγώνα; Υπάρχουν εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες. Από όλους τους υποψηφίους, ο Μελανσόν ήταν σίγουρα ο πιό καλά προετοιμασμένος. Το 2012 ήταν ο υποψήφιος πρόεδρος του Αριστερού Μετώπου και από τότε ήταν φλογερός αντίπαλος της μη δημοφιλούς σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Δήλωσε υποψηφιότητα πριν από ενάμιση χρόνο (και την είχε σκεφτεί πολύ καιρό πριν).  Με αποφασιστικότητα, αυτή τη φορά επέλεξε τον «μοναχικό δρόμο»· ήθελε να δράσει με τον δικό του τρόπο. Δεν θα ήταν ο υποψήφιος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά ο αυτοαναγορευμένος «υπέρμαχος του λαού». Αυτή τη φορά, οι παραδοσιακοί σύμμαχοί του (το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας και άλλα μικρά αριστερά κόμματα) δεν έπαιξαν σημαντικούς ρόλους στην προεκλογική εκστρατεία του. Οι κόκκινες σημαίες δεν ήταν πιά ευπρόσδεκτες στις μαζικές συγκεντρώσεις του και αντικαταστάθηκαν από την τρικολόρ σημαία της Γαλλίας. Τώρα, στο τέλος των εκδηλώσεων δεν τραγουδούσαν τη Διεθνή. Η Μασσαλιώτιδα ήταν ο νέος κοινός ύμνος.  Ακολουθώντας την μόδα του λαϊκισμού - μια έννοια που ο Μελανσόν δέχεται με θετικό τρόπο - ο «ανυπότακτος ηγέτης» αυτή τη φορά δεν επιχείρησε να συγκεντρώσει όλες τις εκλογικές συνιστώσες της Αριστεράς, αλλά να «συγκροτήσει έναν λαό». Με άλλα λόγια, ακολουθεί μια διαταξική τακτική, με την ελπίδα να συλλέξει ψήφους από κοινωνικές και δημογραφικές ομάδες εντελώς διαφορετικών ειδών. Ο Μελανσόν είχε συναντηθεί αρκετές φορές με την Σαντάλ Μουφ (Chantal Mouffe) και με τον αείμνηστο Ερνέστο Λακλάου (Ernesto Laclau), τους δύο γνωστούς ακαδημαϊκούς εμπειρογνώμονες περί τον λαϊκισμό. Συζήτησαν για τον «αριστερό λαϊκισμό» ως στρατηγική κατάλληλη για να καταπολεμηθεί ο ανερχόμενος «δεξιός λαϊκισμός» τον οποίο ενσαρκώνει στη Γαλλία το Εθνικό Μέτωπο. Ο Jean-Luc Mélenchon πιστεύει ότι η Αριστερά πεθαίνει, επειδή έχει ξεχάσει ότι η πολιτική οικοδομείται γύρω από συγκρούσεις, πάθος και συμβολισμούς. Υποστηρίζει ότι οι «πολιτικές του Τρίτου Δρόμου», με το να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του παγκοσμιοποιημένου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, έχουν διαπράξει πολιτική αυτοκτονία. Σε όλη την Ευρώπη, οι απλοί εργάτες εγκαταλείπουν ομαδικά τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Εξ ου και η ανάγκη να επαναπροσεγγιστεί μια ρητορική και μια πολιτική που έχουν σχέση με την κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και να ανακτηθούν θέματα που έχουν αναμφίβολα «εγκαταλειφθεί» στο έλεος της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς, κυρίως το θέμα του πατριωτισμού. Aυτή είναι μια προσέγγιση νέα για τη γαλλική Αριστερά· ωστόσο, αυτή η τακτική τέθηκε σε εφαρμογή με σχετική επιτυχία στην Ισπανία από το κόμμα Podemos.  Καθώς προχωρούσε η προεκλογική εκστρατεία, ο Mélenchon εκλαμβάνονταν από το κοινό ολοένα και λιγότερο ως «ριζοσπαστικός αριστερός» υποψήφιος. Αυτό ήταν σαφώς μέρος ενός σχεδίου, προκειμένου να μην εμφανίζεται ως μορφή υποψηφίου που προκαλεί διαιρέσεις και να μπορεί να προσεγγίζει ψηφοφόρους τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς. Στην τελευταία φάση εισέπραξε περισσότερη υποστήριξη και από μετριοπαθείς σοσιαλιστές ψηφοφόρους, όμως απευθύνθηκε με επιτυχία ακόμη και σε άτομα που είχαν αρχικά την πρόθεση να ψηφίσουν υπέρ του Μακρόν ή της Λε Πεν. Αφού ανακάλυψε και πάλι τις ριζοσπαστικές του ρίζες της εποχής του 2008, τότε που εγκατέλειψε το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS, κομματικό στέλεχος του οποίου ήταν επί 35 χρόνια), ο Μελανσόν προχώρησε στην επινόηση ενός διαφορετικού εαυτού του, ως παππούς με φιλο-οικολογικές ιδέες που ανεμίζει την τρικολόρ.
 
Ο Μελανσόν ως υποδειγματικός πολίτης
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα συνδέουν ανθρώπους πέρα από κοινωνικές τάξεις και γενιές· η πατρική μορφή (όπως ο Μιτεράν, ο πολιτικός ήρωας του Μελανσόν), τώρα έχει την τάση να προβάλλει μια εικόνα ενότητας και συμφιλίωσης: Φαίνεται πολύ πιο ήρεμος στην τηλεόραση και έχει σταματήσει να παλεύει με τους δημοσιογράφους. Η τρικολόρ είναι ένα αδιάψευστο σημάδι της προσχώρησής του στη λαϊκιστική πολιτική (αν και ο Μελανσόν ήταν πάντα ένας πατριώτης δημοκράτης). Ο κραυγαλέος πατριωτισμός του - για κάποιους είναι εθνικισμός - δυσαρέστησε μερικούς στην Αριστερά. Επιπλέον, είναι ένας ντεμοντέ δημοκράτης που υμνεί το «γαλλικό μοντέλο της ιθαγένειας». Αυτή την κοινοτιστική αντίληψη περί εθνικής ολοκλήρωσης την στηρίζει με έναν λόγο που διακηρύσσει αφηρημένα την ισότητα όλων, ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση, την εθνοτική καταγωγή και το φύλο. Είναι μια ιδέα περί ιθαγένειας την οποία συμμερίζεται η πλειοψηφία των ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένων των συντηρητικών και των ψηφοφόρων του Εθνικού Μετώπου.  Οι προσπάθειες του Mélenchon να απευθυνθεί στο πολιτικά δεξιόστροφο ακροατήριο, ενώ  ταυτόχρονα έδινε μάχη εναντίον της μετατροπής της πολιτικής σε «εθνοτικό» ζήτημα που επιχειρεί το Εθνικό Μέτωπο, τελικά απέδωσαν καρπούς. Η επίμονη αντίθεσή του στην «νεοφιλελεύθερη στροφή» των κυβερνώντων ηγετών του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ολάντ και Βαλς (Valls), σίγουρα εκτιμήθηκε από την πλειοψηφία των πολιτών. Επίσης, έπιασε τον σφυγμό του zeitgeist που επικρατεί στη χώρα: το πνεύμα της εποχής στη Γαλλία είναι εχθρικό προς το κατεστημένο. Από νωρίς κατάλαβε ότι οι ευμετάβλητοι και θυμωμένοι ψηφοφόροι ήθελαν να «πετάξουν έξω με τις κλωτσιές τους κυβερνώντες». Αλλά, τελικά, ίσως αυτοί οι παράγοντες να έπαιξαν οριακό μόνον ρόλο στην επιτυχία του Mélenchon στην τελευταία φάση του προεκλογικού αγώνα για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. 
Jean-Luc Mélenchon - Flickr/ © Richard Grandmorin
Οι αντίπαλοι του Μελανσόν ήταν μετριότητες
Την θεαματική άνοδο του Mélenchon την ενίχυσε και το γεγονός ότι οι αντίπαλοί του αποδείχτηκαν μετριότητες: Η Le Pen, η οποία είχε φτάσει υπερβολικά νωρίς στο κορυφαίο σημείο των δημοσκοπικών της επιδόσεων, δεν έκανε καλή προεκλογική εκστρατεία. Ακούστηκαν ισχυρισμοί ότι βαρύνεται με περιστατικά διαφθοράς. Οι προοπτικές του Fillon να κερδίσει αυτές τις εκλογές ήταν αναμφισβήτητα πολύ καλές μέχρι  τον περασμένο Δεκέμβριο, δηλαδή μέχρι τη στιγμή που οι Γάλλοι συνειδητοποίησαν ότι το οικονομικό του πρόγραμμα ήταν μια παραλλαγή νεο-Θατσερισμού. Μετά προέκυψαν και οι πολλαπλές κατηγορίες για διαφθορά, με εμπλοκή μελών της οικογένειάς του· έτσι καταστράφηκαν οι προοπτικές του Φιγιόν να εκλεγεί πρόεδρος. Παρόλα αυτά, και ίσως με τρόπο που εξέπληξε, ο Fillon αποδείχτηκε πολύ ανθεκτικός. Ο Μακρόν είναι πολιτικός που δεν έχει αρκετή εμπειρία και η Αριστερά γενικά περιφρονεί το πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος επενδυτικής τράπεζας· τον βλέπει σαν ένα Γάλλο Τόνι Μπλερ (Tony Blair).  Όμως οι πραγματικοί λόγοι για την άνοδο του Mélenchon είναι η δραματική κατάρρευση του σοσιαλιστή υποψήφιου Hamon στις δημοσκοπήσεις. Ο Αμόν είναι ένας νεαρός σύγχρονος αριστερός, ο οποίος χαίρει εκτίμησης σε όλη την γαλλική Αριστερά· νίκησε στις ενδοκομματικές προκριματικές εκλογές των Σοσιαλιστών με την υπόσχεση να καταργήσει το μίγμα των οικονομικά φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων (π.χ. στο εργατικό δίκαιο) και των πολιτικά αντιφιλελεύθερων μέτρων (π.χ. το σχέδιο να στερούνται την γαλλική ιθαγένεια οι τρομοκράτες που διαθέτουν διπλή υπηκοότητα) του Ολάντ και του Βαλς.  Όπως και του Μελανσόν, το πρόγραμμα του Αμόν απηχεί γενικά αριστερές σοσιαλδημοκρατικές ιδέες. Επίσης, ο Αμόν δείχνει ενδιαφέρον για οικολογικά θέματα και μιλά για ζητήματα φύλου και σχετικά με εθνοτικά προβλήματα.
  
[Η δημοσκοπική κατάρρευση του Αμόν - πολίτες που δίνουν ψήφο «τακτικής»]
Ο Αμόν θεωρούσε ότι, ως υποψήφιος ενός κόμματος της Αριστεράς με πιο κεντρικό ρόλο στο κομματικό σύστημα, θα καταφέρει να «μεταγγίσει στη δική του δεξαμενή» τις ψήφους του Mελανσόν· υπέθεσε ότι το εκλογικό σώμα σύντομα θα συνειδητοποιούσε ότι η πιο αποτελεσματική επιλογή, ήταν να υποστηρίξει τον Αμόν - και όχι τον πιό ριζοσπαστικό Μελανσόν - για να νικηθεί η Λε Πεν και ο Φιγιόν. Όμως ο Αμόν (όπως και όλοι οι σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένου και εμού) υποτίμησε δύο πράγματα: Μετά από τα πέντε χρόνια αυτής της διακυβέρνησης, το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι τώρα πιά μια «φίρμα» πολύ μολυσμένη. Επίσης, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του κόμματός του γρήγορα εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και πρόσφεραν την υποστήριξή τους στον Mακρόν, μολονότι εκείνος δεν είναι μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Έπραξαν έτσι, επειδή ανήκουν στην νεοφιλελεύθερη δεξιά πτέρυγα του κόμματος και δεν μπορούσαν να αποδεχτούν μια νίκη του Αμόν.  Οι ψηφοφόροι συνειδητοποίησαν ότι ο Αμόν εγκαταλείφθηκε με πολύ άσχημο τρόπο από τον Βαλς και άλλους σοσιαλιστές πρώην υπουργούς· τότε άρχισαν να αλλάζουν τον τρόπο σκέψης τους για το ποιά ήταν η πιό «χρήσιμη ψήφος», προκειμένου να νικηθεί η Δεξιά και η Άκρα Δεξιά. Οι πιο μετριοπαθείς ψηφοφόροι των Σοσιαλιστών επέλεξαν τον Μακρόν ως ψήφο τακτικής· στη συνέχεια, βλέποντας ότι το πλοίο του Αμόν έμπαζε νερά, οι πιο παραδοσιακοί αριστεροί ψηφοφόροι άλλαζαν την εκλογική τους προτίμηση και από τον Αμόν την πρόσφεραν στον Mελανσόν. Ο «ανυπότακτος ηγέτης» έγινε απροσδόκητα η τελευταία ελπίδα των αριστερών όλων των ειδών για να νικηθεί ο Fillon, η Le Pen αλλά και ο Macron. Αυτή η υποστήριξη της τελευταίας στιγμής στον Mélenchon δεν σημαίνει πλήρη προσκόλληση στο πρόσωπο ή στο πρόγραμμά του. Καμμιά σχέση με κάτι τέτοιο. 

[Η απίστευτη άνοδος - το μέλλον του κινήματος Μελανσόν]
Η απίστευτη άνοδος του Ζαν-Λυκ Μελανσόν - που θα μπορούσε να τον είχε φέρει και στο Μέγαρο των Ηλυσίων - μπορεί να εξηγηθεί και από την ικανότητα που επέδειξε στο να συλλάβει και να κινητοποιήσει την διάθεση εξέγερσης του γαλλικού έθνους. Όμως, είχε και την εξαιρετική τύχη να δράσει σε μια κατάσταση στα όρια της θεσμικής και πολιτικής κατάρρευσης, η οποία ήταν πολύ βολική γι' αυτόν.  [...] Μένει να δούμε άν και πώς οι προτάσεις του για «Επανάσταση των Πολιτών» και για εγκαθίδρυση μιας «6ης Δημοκρατίας» στη θέση της 5ης Δημοκρατίας του ντε Γκωλ, θα μπορούσαν να γίνουν πράξη χωρίς συμβιβασμούς με τα αριστερά κόμματα και με τα συνδικάτα, τα οποία έχουν έντονες επιφυλάξεις απέναντι στο ύφος και την πολιτική του Μελανσόν σε πολλά ζητήματα: οικονομικά, πολιτικά (κοσμικός χαρακτήρας του κράτους, αντιρατσισμός, ζητήματα φύλου), αλλά και γεωπολιτικά (Συρία, Ρωσία, Ευρωπαϊκή Ένωση). 
Ο Philippe Marlière διδάσκει γαλλική και ευρωπαϊκή πολιτική στο  University College του Λονδίνου. Οι έρευνές του επικεντρώνονται σε θέματα σχετικά με την Σοσιαλδημοκρατία, την ριζοσπαστική Αριστερά και τη ρεπουμπλικανική ιδεολογία στη σημερινή Γαλλία. Γράφει τακτικά στις εφημερίδες Le Monde, Le Monde diplomatique και The Guardian. Έχει εκδώσει βιβλία για το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία γενικά και τον «Τρίτο Δρόμο» των «Νέων Εργατικών» στη Βρετανία:
 La gauche ne doit pas mourir ! Le Manifeste des socialistes affligés, Éditions Les Liens qui Libèrent, (2014),  La Gauche radicale en Europe, Éditions du Croquant (2013), La Social-démocratie domestiquée - la Voie blairiste Éditions Aden (2008), La Mémoire socialiste 1905-2007 - Sociologie du souvenir politique en milieu partisan Éditions L'Harmattan (2007), Essais sur Tony Blair et le New Labour - La Troisième Voie dans l'impasse, Éditions Syllepse (2003), Social Democratic Parties in the European Union - History, Organization, Policies, Éditions Macmillan (1999), Jean Jaurès et son discours à la jeunesse, Éditions de la Nacelle (1995) 
Συμμετέχει στις συντακτικές επιτροπές των γαλλικών περιοδικών Mouvements, Démocratie et socialisme  και débats1. Μετά από είκοσι χρόνια συμμετοχής στο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας (PS), το 2009 προσχώρησε στο Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα (NPA), από το οποίο αποχώρησε 2 χρόνια μετά. Τον Ιούνιο του 2014 ήταν από τους ιδρυτές του Club des socialistes affligés, μιας προσπάθειας για συσπείρωση των Σοσιαλιστών που ήταν αντίθετοι με τις πολιτικές του Φρανσουά Ολάντ και της κυβέρνησής του. Τον Φεβρουάριο του 2015 συμμετείχε στο κίνημα Ensemble. Τον Ιανουάριο του 2017 στις προκριματικές εκλογές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, υποστήριξε τον Benoît Hamon.
Update 5.5.2017:
 

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου