Ραγδαία αύξηση των εργαζόμενων φτωχών

Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Πριν πολλά χρόνια η φτώχεια ευδοκιμούσε μεταξύ όσων δεν ήθελαν να εργαστούν και όσων ήθελαν μεν, αλλά δεν μπορούσαν.

Στη συνέχεια πέρασε στους συνταξιούχους, με την εγκατάλειψη μάλιστα των αναδιανεμητικών συστημάτων και την υιοθέτηση των κεφαλαιοποιητικών να αυξάνει το ποσοστό των φτωχών μεταξύ των συνταξιούχων. Εσχάτως, η φτώχεια ήρθε και στρογγυλοκάθισε μεταξύ των εργαζομένων. «Οι εργαζόμενοι φτωχοί είναι ένα σημαντικό τμήμα στις συνολικές στατιστικές της ανεργίας κι εκτιμάται ότι αποτελούν το 10% των ευρωπαίων εργατών», τονίζει σχετική έρευνα που δόθηκε μόλις πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα (In work poverty in the EU, Eurofound).
Τα συμπεράσματά της έκθεσης δεν θα προκαλούσαν τόσο εντύπωση αν δεν διανύαμε μια περίοδο αυξημένης αισιοδοξίας για την οικονομία της ευρωζώνης. Μετά μάλιστα και την αναβάθμιση της Πορτογαλίας από τον οίκο S&P σε επενδυτικό επίπεδο που σηματοδότησε τη σχετική επιστροφή της στην κανονικότητα αυξάνονται και πληθύνονται αναλύσεις και δημοσιεύματα που υπογραμμίζουν τις επιτυχίες της ευρωπαϊκής οικονομίας, σε τέτοιο βαθμό ώστε οι επιδόσεις της να είναι συγκρίσιμες με αυτές των ΗΠΑ. Μοναδικό μελανό σημείο το γεγονός ότι η καταγεγραμμένη επιτυχία αποδίδεται σε μεγάλο σχετικά βαθμό στη χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.

Δεν είναι δηλαδή αυτοτροφοδούμενη. «Χρειάζεται προσοχή», έγραφαν οι Financial Times την Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου και συνέχιζαν: «Συγκεκριμένα, πρέπει να αναγνωρίσουμε το βαθμό στον οποίο η ανάκαμψη της ευρωζώνης είναι το άμεσο αποτέλεσμα των πολιτικών στήριξης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – και οι κίνδυνοι από τη διακοπή του πακέτου πολύ άμεσοι», δεδομένου ότι τον Οκτώβριο θα ανακοινωθεί ο ρυθμός μείωσης τη Ποσοτικής Χαλάρωσης από τις αρχές του νέου χρόνου. Η Ποσοτική Χαλάρωση επομένως συνέβαλε στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας μειώνοντας τα επιτόκια δανεισμού, έστω κι αν αποδείχθηκε ότι δεν μπόρεσε να υποκινήσει μια πιο δυναμική τάση μεγέθυνσης, ενώ ήταν μικρής σχετικά διάρκειας.

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι το αποτύπωμά της στην κοινωνική ευημερία ήταν ανύπαρκτο, όπως δείχνουν τα στοιχεία και τα κυριότερα ευρήματα για την έκταση της φτώχειας μεταξύ των εργαζομένων. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η αύξηση της φτώχειας από το 2007, πριν δηλαδή ξεσπάσει η κρίση, όταν ανερχόταν στο 8% στο 10% με βάση τις τελευταίες μετρήσεις. Πρόκειται για μια αύξηση κατά 25%, που δείχνει ότι οι μεταρρυθμίσεις που συνόδευσαν την κρίση επιδείνωσαν τους όρους εργασίας και ζωή εκατομμυρίων εργαζομένων, δεδομένου ότι υπάρχει πεντακάθαρη σύνδεση της φτώχειας με τις άτυπες εργασιακές σχέσεις. «Καθώς η ανεργία αυξήθηκε σημαντικά στη διάρκεια της κρίσης, αυτοί που διατήρησαν τις δουλειές τους ή εξήλθαν από την ανεργία συχνά βρέθηκαν να εργάζονται με μικρότερους ρυθμούς, με λιγότερες ώρες και μειωμένη επαγγελματική ασφάλεια… Οι πιο συνηθισμένοι μηχανισμοί που οδηγούν στη φτώχεια μεταξύ των εργαζομένων είναι οι χαμηλές αμοιβές», αναφέρει η έρευνα.

Εξετάζοντας τη σχέση εργασίας μεταξύ όσων εργαζομένων βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας το υψηλότερο ποσοστό παρατηρείται σε όσου εργάζονται με σχέση μερικής και όχι πλήρους απασχόλησης. Ακόμη δε υψηλότερο ποσοστό παρατηρείται μεταξύ εκείνων των εργαζομένων που απασχολούνται με μορφή ακούσιας μερικής απασχόλησης, όπως αποκαλούνται όσοι προτιμούν εργασία πλήρους απασχόλησης, αλλά δε βρίσκουν και καταφεύγουν από ανάγκη στην μερική απασχόληση.

Εξετάζοντας τις χώρες που κρατούν τα σκήπτρα στους εργαζόμενους φτωχούς στη δεύτερη θέση (μετά τη Ρουμανία που βρίσκεται στο υψηλότερο βάθρο) βρίσκεται η Ελλάδα, αποδεικνύοντας ότι η φτώχεια δεν έπληξε μόνο όσους βρέθηκαν στη στρατιά των ανέργων ή των συνταξιούχων, αλλά έπληξε ακόμη και τους εργαζόμενους.

Ούτε καν με επίδομα ανεργίας 500.000 μισθωτοί!

Στην έκθεση υπάρχει ειδική αναφορά στη χώρα μας όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Από το 2009 η Ελλάδα έχει δει μια δραστική μείωση στους ελάχιστους μισθούς και συνολικά τα εισοδήματα. Ταυτόχρονα, οι φόροι αυξήθηκαν και για τους υπαλλήλους και τους αυτο-απασχολούμενους, ενώ αυξήθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές για τους αυτο-απασχολούμενους. Όλα αυτά οδήγησαν σε μειωμένα εισοδήματα και αγοραστική δύναμη για τους εργάτες όπως επίσης και σε πτώση στο μέσο διαθέσιμο εισόδημα και το όριο φτώχειας. Ειδικότερα, οι ελάχιστοι μισθοί στην Ελλάδα μειώθηκαν ως αποτέλεσμα ενός νόμου του 2012 (νόμος 4046) κατά 22% (από 751 σε 586 ευρώ μηνιαίως) και κατά 32% για τους νέους κάτω των 25 ετών (σε 510 ευρώ μηνιαίως).

Η άνοδος στις ελαστικές μορφές απασχόλησης (με κύριο αποτέλεσμα την μετατροπή της εργασίας πλήρους απασχόλησης σε μερική ή κυκλική) έχει μειώσει σοβαρά το εισόδημα από μισθούς. Η ΓΣΕΕ εκτιμά ότι 500.000 εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης αμείβονται με καθαρούς μισθούς μικρότερους από το ελάχιστο επίδομα ανεργίας, που ανέρχεται σε 360 ευρώ μηνιαίως»! Η σημασία που αποδίδει η έκθεση στις αντεργατικές αλλαγές που ψηφίστηκαν τα προηγούμενα χρόνια επιβεβαιώνει ότι καμιά αύξηση των ρυθμών μεγέθυνσης του ΑΕΠ στη σύγχρονη Ελλάδα, όσο επιθυμητή και αναγκαία προϋπόθεση κι αν είναι, δεν πρόκειται να μειώσει τον αριθμό των εργαζόμενων φτωχών, που δημιουργούνται από τις ελαστικές μορφές εργασίας και τους εξευτελιστικούς μισθούς.

Δεν είναι ο ρυθμός της ανάπτυξης, είναι το επίπεδο των μισθών σαν να βροντοφωνάζει η έκθεση…


Εντύπωση επιπλέον προκαλούν οι επιδόσεις δύο άλλων χωρών: της Εσθονίας και της Γερμανίας. Η μικρή βαλτική χώρα, πέρα από τον έξαλλο φιλοναζισμό που ενώνει όλη την πολιτική της ηγεσία, παινεύεται και για τις επιδόσεις της στην ψηφιακή επανάσταση, καμαρώνοντας ότι έχει υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις που δεκάδες άλλες ανεπτυγμένες χώρες συζητούν εδώ και δεκαετίες: από την ψηφιακή ταυτότητα μέχρι την εισαγωγή της εκμάθησης γλωσσών προγραμματισμού στις χαμηλότερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Φαίνεται ωστόσο ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν εγγυήθηκαν ποιοτικές θέσεις εργασίας ούτε αξιοπρεπείς αμοιβές. Προς τι επομένως τόσες τυμπανοκρουσίες όταν κι ο «νέος θαυμαστός κόσμος» της υψηλής τεχνολογίας αποδεικνύεται εξ ίσου άδικος και γεμάτος στερήσεις με τον παλιό;


Η άλλη χώρα που ξεχώρισε στη λίστα με την αύξηση του κινδύνου ένταξης στη συνεχώς διευρυνόμενη κατηγορία των εργαζόμενων φτωχών από το 2007 ως το 2014 είναι η Γερμανία που μετά την Εσθονία και τη Βουλγαρία κατέγραψε την μεγαλύτερη αύξηση, κατά 2,4%. Εδώ φαίνεται το «θαύμα» των μίνι θέσεων εργασίας (mini jobs) που μπορεί να μείωσαν την ανεργία δεν αύξησαν ωστόσο την κοινωνική ευημερία. Το παράδειγμα της Γερμανίας επιβεβαιώνει που οδηγούν τα μέτρα ελαστικοποίησης της αγοράς εργασίας: στη φτωχοποίηση των εργαζομένων που είναι, φυσικά, η άλλη όψη της αύξησης των κερδών.

Πηγή: Περιοδικό Επίκαιρα μέσω leonidasvatikiotis, http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/
==============
Blogger:
Θυμάμαι ότι ένας από τους στόχους - αυτούς που λέγανε , δεν μιλάμε για την κρυφή ατζέντα που είχαν οι Γερμανοί, ήταν η σύγκλιση των οικονομιών και των εισοδημάτων. 
Με τέτοια απόκλιση που έχουμε γιατί καμία δημοσιογραφάρα δεν βγαίνει να πει το αυτονόητο. Η Ένωση απέτυχε! Αν είχε πραγματικό στόχο να πετύχει σύγκλιση! 
Όσο για τον Έλληνα δεν χρειαζόταν να γίνει δούλος τον Ευρωπαίων για να παζαρεύει μισθούς Βουλγαρίας. Θα μπορούσε να γίνει από μόνος του.... Βουλγαρία, χωρίς να χάσει τη χώρα του!

Μηνιάτικο 349,13 ευρώ για έναν στους τρεις εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα





Στα 23,74 ευρώ το ημερομίσθιο για τη μερική απασχόληση (Φωτογραφία: EUROKINISSI/ΛΥΔΙΑ ΣΙΩΡΗ)
Στα 23,74 ευρώ το ημερομίσθιο για τη μερική απασχόληση (Φωτογραφία: EUROKINISSI/ΛΥΔΙΑ ΣΙΩΡΗ)

Στα 23,74 ευρώ ανήλθε το ημερομίσθιο για τη μερική απασχόληση και στα 51,47 ευρώ για πλήρη στο σύνολο των κοινών επιχειρήσεων, ενώ ο μέσος μισθός σε 349,13 ευρώ και 1.203,98 ευρώ αντίστοιχα.
Αυτά προέκυψαν, μεταξύ άλλων, από την επεξεργασία των «Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων» (ΑΠΔ) που υποβλήθηκαν για τον Ιανουάριο του 2017 και από τις εγγραφές, οι οποίες έχουν ελεγχθεί κατά το χρόνο επεξεργασίας, όπως γνωστοποίησε ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ).
Επιχειρήσεις-Ασφαλισμένοι
Υποβλήθηκαν και επεξεργάστηκαν ΑΠΔ από 223.683 κοινές επιχειρήσεις και 7.212 από οικοδομοτεχνικά έργα. Ο αριθμός των ασφαλισμένων οι οποίοι έχουν δηλωθεί στις ΑΠΔ, ανέρχεται σε 1.751.949, εκ των οποίων 1.724.914 σε κοινές επιχειρήσεις και 27.035 σε οικοδομοτεχνικά έργα.
Δημογραφικά στατιστικά στοιχεία
Οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 54,19% των ασφαλισμένων στο σύνολο των επιχειρήσεων και το 53,49% στις κοινές επιχειρήσεις. Στους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση στις κοινές επιχειρήσεις, οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 57,44%, ενώ με μερική απασχόληση το 45,08%.
Στο σύνολο των επιχειρήσεων, 22,30% των ασφαλισμένων είναι έως 29 ετών και 54,35% έως 39 ετών. Επίσης, 73,43% του συνόλου των ασφαλισμένων είναι ηλικίας 25 έως 49 ετών, στις κοινές επιχειρήσεις 73,54% και στα οικοδομοτεχνικά έργα είναι 66,65%. Τέλος, στο σύνολο των επιχειρήσεων, 16,91% των ασφαλισμένων είναι 50 έως 64 ετών, στις κοινές επιχειρήσεις 16,70% και στα οικοδομοτεχνικά έργα είναι 30,46%. Στο σύνολο των ασφαλισμένων, 90,16% έχουν ελληνική υπηκοότητα, 1,69% άλλης χώρας Ε.Ε. και 8,15% χώρας εκτός Ε.Ε.. Από τους ασφαλισμένους στις κοινές επιχειρήσεις το 90,69% έχουν ελληνική υπηκοότητα, 1,68% άλλης χώρας Ε.Ε. και 7,64% χώρας εκτός Ε.Ε., ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στα οικοδομοτεχνικά έργα είναι 56,64%, 2,67% και 40,69%.
Οι αλλοδαποί άνδρες αντιπροσωπεύουν το 11,53% των ασφαλισμένων ανδρών και οι αλλοδαπές γυναίκες το 7,83% των ασφαλισμένων γυναικών.
Στο σύνολο των αλλοδαπών ασφαλισμένων,το 52,30% έχουν αλβανική υπηκοότητα.
Στους αλλοδαπούς άντρες, το 53,99% είναι αλβανικής υπηκοότητας, ακολουθούν οι υπήκοοι του Πακιστάν με 9,20%, και του Μπανγκλαντές με 4,60%.
Στις αλλοδαπές γυναίκες, 49,34%, είναι αλβανικής υπηκοότητας, ακολουθούν οι ασφαλισμένες βουλγαρικής υπηκοότητας με 8,29% και ρουμάνικης με 7,97%.
Η οικονομική δραστηριότητα των ασφαλισμένων έχει, ως εξής:
Στο σύνολο των ασφαλισμένων, 23,14% απασχολείται στον κλάδο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο», 14,33% στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες» και 13,37% στον κλάδο «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια». Το 23,60% των ασφαλισμένων με ελληνική υπηκοότητα απασχολείται στο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο», το 13,74% στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες» και το 12,24% σε «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια».Το 23,15% των ασφαλισμένων με υπηκοότητα άλλης χώρας Ε.Ε. απασχολείται σε «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια», το 17,02% στο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο» και το 16,88% στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες».
Στους ασφαλισμένους αλβανικής υπηκοότητας, το 24,99% εργάζεται σε «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια», το 19,14% στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες» και το 17,41% στο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο».
Στους υπόλοιπους αλλοδαπούς ασφαλισμένους, (πλην αυτών της Ε.Ε. και των Αλβανών υπηκόων), το 22,54% απασχολείται στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες», το 22,46% στο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο» και το 21,90% σε «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια».
Από τους εργαζόμενους στις «Κατασκευές», το 26,87% είναι αλλοδαποί, ενώ στο συγκεκριμένο κλάδο απασχολείται το 4,03% των ασφαλισμένων.
Από τους εργαζόμενους σε «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια», το 17,46% είναι αλλοδαποί, ενώ στο συγκεκριμένο κλάδο απασχολείται το 13,37% των ασφαλισμένων.
Ακόμη, από τους εργαζόμενους στις «Μεταποιητικές Βιομηχανίες», το 13,58% είναι αλλοδαποί, ενώ στο συγκεκριμένο κλάδο απασχολείται το 14,33% των ασφαλισμένων.
Η κατηγορία επαγγέλματος στην οποία απασχολείται ο μεγαλύτερος αριθμός ασφαλισμένων στις κοινές επιχειρήσεις, είναι «Υπάλληλοι Γραφείου» με ποσοστό 23,24%. Το 27,00% των ασφαλισμένων με ελληνική υπηκοότητα είναι «Υπάλληλοι Γραφείου», το 22,03% είναι «Απασχολούμενοι στην Παροχή Υπηρεσιών και ως Πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές», ενώ το 12,45% είναι «Ανειδίκευτοι Εργάτες, Χειρώνακτες και Μικροεπαγγελματίες».Το 32,57% των ασφαλισμένων με υπηκοότητα άλλης χώρας Ε.Ε. είναι «Ανειδίκευτοι Εργάτες, Χειρώνακτες και Μικροεπαγγελματίες», το 22,92% απασχολούνται στην «Παροχή Υπηρεσιών και ως Πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές» και το 18,11% είναι «Υπάλληλοι Γραφείου».
Οι ασφαλισμένοι αλβανικής υπηκοότητας στη συντριπτική τους πλειονότητα (48,34%) απασχολούνται ως «Ανειδίκευτοι Εργάτες, Χειρώνακτες και Μικροεπαγγελματίες», το 23,69% απασχολούνται στην «Παροχή Υπηρεσιών και ως Πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές» και το 9,69% ως «Ειδικευμένοι Τεχνίτες». Σχετικά με τους υπόλοιπους αλλοδαπούς ασφαλισμένους, (πλην αυτών της Ε.Ε και των Αλβανών υπηκόων), το 41,27% απασχολούνται ως «Ανειδίκευτοι Εργάτες, Χειρώνακτες και Μικροεπαγγελματίες», το 21,80% στην «Παροχή Υπηρεσιών και ως Πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές» και το 10,90% ως «Υπάλληλοι Γραφείου».
Βασικά στοιχεία μηνιαίας απασχόλησης
Στο σύνολο των ασφαλισμένων, η μέση απασχόληση είναι 21,19 ημέρες, στους ασφαλισμένους στις κοινές επιχειρήσεις 21,33 και στους ασφαλισμένους στα οικοδομοτεχνικά έργα 12,31.
Στο σύνολο των κοινών επιχειρήσεων, σε ασφαλισμένους με πλήρη απασχόληση, το μέσο ημερομίσθιο ανέρχεται στα 51,47 ευρώ και ο μέσος μισθός σε 1.203,98 ευρώ, αντίστοιχα, στη μερική απασχόληση ανέρχονται στα 23,74 ευρώ και 394,13 ευρώ. Στα οικοδομοτεχνικά έργα, το μέσο ημερομίσθιο είναι 41,94 ευρώ και ο μέσος μισθός 516,28 ευρώ.
Επισημαίνεται ότι στις κοινές επιχειρήσεις η μέση απασχόληση και το μέσο ημερομίσθιο, έχουν υπολογιστεί για τις ασφαλιστέες ημέρες, ενώ στα οικοδομοτεχνικά έργα για τις πραγματοποιηθείσες ημέρες εργασίας.
Στις επιχειρήσεις με λιγότερους από δέκα μισθωτούς, το μέσο ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης ανέρχεται στο 62,84% του μέσου ημερομισθίου των ασφαλισμένων σε επιχειρήσεις με πάνω από δέκα μισθωτούς, ενώ ο μέσος μισθός ανέρχεται σε 59,70%.
Το μέσο ημερομίσθιο των γυναικών στις κοινές επιχειρήσεις με πλήρη απασχόληση, αντιπροσωπεύει το 86,37% του αντίστοιχου ημερομισθίου των ανδρών, ενώ στη μερική απασχόληση το 94,89%.
Σύγκριση βασικών μεγεθών Ιανουαρίου 2017–Δεκεμβρίου 2016
Ο αριθμός των ασφαλισμένων στις κοινές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 4,78%, στα οικοδομοτεχνικά έργα μειώθηκε κατά 23,57% και στο σύνολο των επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 5,14%.
Ο αριθμός των αλλοδαπών ασφαλισμένων μειώθηκε κατά 3,14%.
Η μέση απασχόληση στις κοινές επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 0,61%, στα οικοδομοτεχνικά έργα μειώθηκε κατά 7,79% και στο σύνολο των επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 0,56%.
To μέσο ημερομίσθιο στις κοινές επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 0,07% και στα οικοδομοτεχνικά έργα αυξήθηκε κατά 4,69%.
Ο μέσος μισθός στις κοινές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 0,59% και στα οικοδομοτεχνικά έργα μειώθηκε κατά 3,46%.

Πηγή: Μηνιάτικο 349,13 ευρώ για έναν στους τρεις εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα | iefimerida.gr
=====================
«Ένα πράγμα ωστόσο είναι ξεκάθαρο. Η φύση δεν παράγει από τη μία μεριά κατόχους χρήματος ή εμπορευμάτων και από την άλλη ανθρώπους που κατέχουν μόνο τις εργατικές τους δυνάμεις. […]»
ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΑΡΞ
Αποτελεί νομοτέλεια το γεγονός πως το οικονομικό και πολιτικό σύστημα κυριαρχείται από τις κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής και διανομής πλούτου. Επομένως, οι συνθήκες ζωής που βιώνουν οι εργαζόμενοι εξαρτώνται από τις ανάγκες συσσώρευσης κεφαλαίου και από τις στρατηγικές που εκπονούν οι εκπρόσωποί του. Η κεφαλαιοκρατική ανασυγκρότηση των τελευταίων χρόνων και η υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου επέτεινε την πλήρη κυριαρχία των ευέλικτων και χαμηλά αμειβόμενων μορφών εργασίας, εκτίναξε την ανεργία και συνακόλουθα, παρατηρήθηκαν φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού και αδυναμίας αυτοσυντήρησης μεγάλων κοινωνικών μερίδων.
Ωστόσο, ο οικονομικός φιλελεύθερος ορθολογισμός επέβαλε ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός εργαζομένων να αμείβεται με ποσά κοντά ή και κάτω από τον κατώτατο μισθό και συμπληρωματικά με «διατακτικές γευμάτων». Κουπόνια, δηλαδή, τα οποία μπορεί ο εργάτης να τα ανταλλάξει με εμπόρευμα από σούπερ μάρκετ ή άλλες, συνεργαζόμενες με τον εργοδότη, επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την «Καθημερινή»: «[…]άνω των 200.000 εργαζομένων αμείβονται με κουπόνια, αυτό μεταφράζεται σε ετήσιο τζίρο της τάξεως των 300 εκατομμυρίων, ο οποίος βαίνει αυξανόμενος όσο περισσότερο διευρύνεται η χρήση αυτής της πρακτικής[…]Τουλάχιστον δύο μεγάλες ξένες πολυεθνικές δραστηριοποιούνται στη διαχείριση αυτής της δραστηριότητας στην Ελλάδα (δηλαδή εκδίδουν τα κουπόνια, πραγματοποιούν την εκκαθάριση κ.λπ.)» («Προσλήψεις ναι, αλλά η αμοιβή με… κουπόνια» 02.01.2017). Εκεί φτάσαμε μετά από μια εικοσαετία, σχεδόν, διθυραμβικών αλαλαγμών για την ταχύρρυθμη πορεία της ελληνικής οικονομίας, λόγω ένταξης της χώρας στη ζώνη του ευρώ…
Ας αφήσουμε, όμως, να εμφιλοχωρήσει στους προβληματισμούς μας ο επιστημονικός λόγος ενός εξαιρετικού θεωρητικού της ελευθερίας των αγορών, καθηγητή Αριστείδη Χατζή, ο οποίος, καθώς διαθέτει ένα πλήρες αναλυτικό και μεθοδολογικό οπλοστάσιο, μας επισημαίνει πως από τον σύγχρονο φιλελευθερισμό τροφοδοτείται η «πολιτική ελευθερία, οι θεσμοί και το κράτος δικαίου (που) επιτρέπουν στην οικονομική ελευθερία να ανθήσει, αλλά και η τελευταία ενισχύει με τη σειρά της την πολιτική ελευθερία·[…]».Έπειτα, ο Αριστείδης Χατζής «εξάρει, περαιτέρω, τη σημασία της αρχής της βλάβης του J.S. Mill, σύμφωνα με την οποία οι κρατικές επεμβάσεις στην ελευθερία του κάθε ατόμου είναι δικαιολογημένες μόνον όταν μ’ αυτές εμποδίζεται η βλάβη τρίτων προσώπων· κατά τα λοιπά, το κράτος οφείλει κατ’ αρχάς να απέχει από επεμβάσεις». (ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ Φιλελευθερισμός εκδ. Παπαδόπουλος και «Καθημερινή»: Η αποδαιμονοποίηση του φιλελευθερισμού, οι ανισότητες και η κοινωνία).
Ελευθερία στον φιλελευθερισμό δεν νοείται χωρίς μεταμόρφωση της κοινωνίας σε ανώνυμη εταιρεία, και τη δογματική πίστη στην εντελώς άνευ περιορισμών αγορά υπό συνθήκες ανθρωποφάγου ανταγωνισμού, που αναγκάζει κάθε ατομικό κάτοχο κεφαλαίου να αυξάνει διαρκώς το κεφάλαιό του ώστε να το διατηρήσει.
Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο: υπό συνθήκες οικονομικού φιλελευθερισμού τα δικαιώματα του εργάτη: σταθερή εργασία, οκτάωρο, αξιοπρεπής μισθός συνδεδεμένος με το κόστος ζωής, είναι κι αυτά ανθρώπινα δικαιώματα που προστατεύονται από τους θεσμούς ενός κράτους δικαίου ή φθίνουν και εξαφανίζονται χάρη στο θεό της ελεύθερης ανταγωνιστικότητας, που επιτρέπει να μπορεί να αντικατασταθεί ένας μη ελαστικός από ένα άλλον πιο πρόθυμο και πιο ορθολογικό εργάτη ο οποίος θα αμείβεται με κουπόνια σίτισης;
Το ερώτημα το απαντά ο ιεροφάντης των αγορών Friedrich Hayek, «Το αίτημα για μια νέα ελευθερία, στην ουσία δεν ήταν παρά ένα νέο όνομα για το παλιό αίτημα της ίσης κατανομής του πλούτου. Όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπόσχεση μιας διευρυμένης ελευθερίας υπήρξε το ισχυρότερο όπλο της σοσιαλιστικής προπαγάνδας[…]»(enet.gr: «Τι εστί «κοινωνικός φιλελευθερισμός»)
Η πραγματικότητα, το μυστικό, αν προτιμάτε, του καπιταλισμού είναι ότι ουδέποτε οργανώθηκε γύρω από καμία ελευθερία. Η επιβολή του στηρίχτηκε αρχικά στην μαζική υποδούλωση ανθρώπων και εδαφών και ορθοπόδησε με νόμους που επέβαλαν ποικίλες μορφές δουλοπαροικίας και δουλείας. Επίσημα, δηλαδή στο νομικό του οπλοστάσιο και στα νομικά έγγραφα της καπιταλιστικής παράδοσης, η υποδούλωση και οι δουλοπαροικίες δεν θεωρήθηκαν ως κάτι μεμπτό, αντίθετα, εξυμνήθηκαν ως «πολιτιστική προσφορά» σε αμόρφωτους και κατώτερους ανθρώπους και οι δούλοι χαρακτηρίστηκαν «ως επί σύμβαση εργάτες».
Αργότερα, τον καιρό της μισθωτής εργασίας επινοήθηκαν σύγχρονα εργαλεία επιβολής των νόμων της αγοράς, που στην ουσία τους, εκτός του ότι περιγράφουν ξεκάθαρα την συνάφεια μεταξύ της δουλείας και της μισθωτής εργασίας, εντυπωσιάζουν, λόγω του εύρους των αναφορών τους, στις ταξικές και φασιστικές δομές της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Στις ΗΠΑ η «ελευθερία» των σκλάβων, παρά την νομική κατοχύρωση από την «Διακήρυξη της Χειραφέτησης» που προέκυψε τον Απρίλιο του 1864, δεν τους έδωσε κανένα δικαίωμα στην ιδιοκτησία γης ούτε καν στην ενοικίασή της. Από δούλοι μετατράπηκαν σε δουλοπάροικοι και το μαστίγιο του αφέντη σε μεροκάματο της πείνας. Τότε είναι που ψηφίστηκε και ο περίφημος «νόμος της μαθητείας», που έδωσε το δικαίωμα στα δικαστήρια να στέλνουν μαύρους κάτω των 18 ετών σε απλήρωτη εργασία χωρίς δικαίωμα πληρωμής έως ότου εξειδικευτούν. Εάν ο ανήλικος αρνιόταν, τον περίμενε η φυλακή.
Τα μεροκάματα δε των μαύρων ήταν θεσμοθετημένα τρεις φορές κάτω από το ήδη άθλιο μεροκάματο του λευκού εργάτη. Αν βέβαια τους πλήρωναν, λευκούς και μαύρους εργάτες, γιατί συνήθως τους δίνανε μια «εντολή σίτισης» που εξαργυρωνόταν μόνο σε κατάστημα που ανήκε στον ιδιοκτήτη της φυτείας, της φάρμας ή της βιοτεχνίας που εργαζόταν ο «ελεύθερος» σκλάβος.
Σήμερα την «μαθητεία» την ονομάζουν «επαγγελματική κατάρτιση» και υπάρχει για να υποκαταστήσει μόνιμες θέσεις εργασίας από μαθητές εργάτες που θα αμείβονται με το 75% του κατώτατου μεροκάματου ενός ανειδίκευτου εργάτη, και με ανύπαρκτα εργατικά δικαιώματα.
Ενώ η πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού μπορεί να μην παραμένει μέσα στη σχέση αφέντη- δουλοπάροικου, αλλά να έχει εξελιχθεί σε μισθωτή σχέση μεταξύ εργοδότη- εργαζόμενου. Όμως, επί της αρχής και οι δυο σχέσεις είναι απρόσωπες:«Είτε κάποιος πουλιέται είτε εκμισθώνει οικιοθελώς τον εαυτό του, τη στιγμή που το χρήμα αλλάζει χέρια το ποιος είναι θεωρείται αδιάφορο, το μόνο που έχει σημασία είναι ότι μπορεί να ακολουθεί εντολές και να κάνει ότι του λένε.» (David Graeber «ΧΡΕΟΣ» Εκδόσεις ΣΤΑΣΕΙ ΕΚΠΙΠΤΟΝΤΕΣ)
Το μόνο που άλλαξε σήμερα, είναι πως η παραδοσιακή πληρωμή του εργάτη με «κουπόνια σίτισης» δεν εξαργυρώνεται σε μαγαζιά ιδιοκτησίας του εργοδότη, αλλά μέσα από την διαχείριση ενδιάμεσων εταιρειών ο εργάτης θα αγοράσει το λάχανο του από έναν μεγαλομπακάλη της γειτονιάς του
Η πληρωμή των εργατών με κουπόνια είναι «σύννομη», και μάλιστα σύμφωνα με σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών (ΠΟΛ 1219/06-10-2014), εξαιρούνται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία οι διατακτικές σίτισης έως και 6 ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα.
Υπάρχουν, όμως, και καλά νέα καθώς δεν προβλέπεται μαστίγωμα και φυλάκιση σε όσους εργάτες δεν συμμορφωθούν.
Αυτές οι πρακτικές των «ελεύθερων αγορών» θα μεταλλάξουν περαιτέρω προς το χειρότερο τις εργασιακές σχέσεις, που σε συνδυασμό με ιστορικά υψηλά επίπεδα ανεργίας, την εργασιακή εφεδρεία των εξαθλιωμένων δηλαδή, θα δημιουργήσουν έναν αλληλοσυμπλεκόμενο αυτόματο μηχανισμό φόβου, ανασφάλειας και μοιρολατρίας, αποβλέποντας στην ενεργοποίηση των συντηρητικών-αντιδραστικών αντανακλαστικών της κοινωνίας, άρα και στη συντριβή του λαϊκού κινήματος ή στην εθελοντική σκλαβιά.
Όμως, με θάρρος και σε πείσμα όλων πρέπει να αποβάλουμε την μοιρολατρία. Δεν έχει νόημα μόνο να στηλιτεύουμε. Απαιτείται βούληση για ανυπακοή. Βούληση για ρήξη με το υπάρχων οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού, αλλιώς το τελευταίο καρφί στο φέρετρό μας, θα το έχουμε βάλει εμείς οι ίδιοι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Νόστιμον Ήμαρ», εντός της εφημερίδας «Δρόμος της Αριστεράς»
Πηγή: imerodromos.gr

Σχόλια